झपाट्याने होत असलेले शहरीकरण, सध्याचे वाढलेले प्रदूषण, वाढती लोकसंख्या यामुळे गेल्या काही वर्षांत अस्थमाचे प्रमाण हळूहळू पण नक्कीच वाढले आहे. काही काळानंतर यावर उपाय म्हणून एक शास्त्र समोर आले ते म्हणजे आयुर्वेद. आयुर्वेदानुसार फुफ्फुसातील बिघाडामुळे नाही तर पचनसंस्थेतील समस्यांमुळे अस्थमा होतो. सोमैया आयुर्वेदिक सेन्टरच्या आयुरेड फिजिशिअन डॉ. आदिती गाडगीळ यांनी अस्थमाची लक्षणे, धोके, त्यावरील आयुर्वेदिक उपचार याबाबत मार्गदर्शन केले. जाणून घ्या: व्हिडीयो: अस्थमावर गुणकारी योगासनं !
आयुर्वेद शास्त्रानुसार अस्थमा होण्याची मुख्य कारणे:
- नियमित कोरडा, थंड, पचनास जड आहार घेणे आणि विसंगत अन्न खाणे.
- अवेळी जेवणे.
- न उकळलेले आणि थंड दूध पिणे.
- थंड पाणी, कोल्ड ड्रिंक्स पिणे.
- नियमित मसालेदार, तेलकट अन्नपदार्थ खाणे.
- थंड वातावरणात प्रवास करणे, सतत ए.सी. च्या सानिध्यात असणे.
- प्रदूषण, धूर, धूळ यांच्याशी येणारा सततचा संपर्क.
- नैसर्गिक इच्छांना मुरड घालणे.
यापैकी काही किंवा सगळी लक्षणे कफ आणि वात दोष असलेल्यांमध्ये आढळून येते.
अस्थमावर आयुर्वेदीक उपचार.
| अनु. क्र. | औषधाचे नाव | डोस | वेळ | Anupaan |
| दशमुळारिष्टम | १५ मीली | दुपार आणि रात्रीच्या जेवणानंतर | कोमट पाण्याचे सम प्रमाण | |
| सीताफळादी चूर्ण | २ ग्रॅम | दुपार आणि रात्रीच्या जेवणानंतर | मधाबरोबर | |
| च्यवनप्राश | ५ ग्रॅम | सकाळी | ||
| भुई रिंगणी | ५ ते १० ग्रॅम | दुपार आणि रात्रीच्या जेवणानंतर | ||
| श्वासकुठार रस | १२५ ते २५० मिलिग्रॅम | दुपार आणि रात्रीच्या जेवणानंतर | कोमट पाणी किंवा मधाबरोबर | |
| महालक्ष्मीविलास रस | १२५ ते २५० मिलिग्रॅम | दुपार आणि रात्रीच्या जेवणानंतर | कोमट पाणी किंवा मधाबरोबर | |
| त्रिकटुचुर्ण | १ ते २ ग्रॅम | दुपार आणि रात्रीच्या जेवणानंतर | मधाबरोबर |
ही औषधे आपण वेगवेगळ्या कॉम्बिनेशनस मध्ये घेऊ शकतो. आयुर्वेदीक डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसारच ही औषधे घ्यावीत. पेशंटच्या प्रकृती आणि आजाराच्या स्वरूपानुसार त्याला औषधे देण्यात येतात.
- नेहमी कोमट पाणी प्या.
- गहू, जुना तांदूळ, मूग, कुळीथ, पडवळ इत्यादी अन्नपदार्थांचा रोजच्या आहारात समावेश करा.
- लसूण, आलं, हळद, काळीमिरी याचा स्वयंपाकात वापर करा.
- नेहमी ताजे बनवलेले, फार थंड न झालेले जेवण घ्या.
- तेलकट, पचनास जड व शिळे अन्न खाऊ नका. नक्की वाचा: या डाएट प्लॅनने अस्थमाचा त्रास ठेवा आटोक्यात !
अस्थमाचे मोठे धोके आणि त्यावरील आयुर्वेदिक उपाय:
- घरात कोणी अस्थमा पेशंट असल्यास. अवश्य वाचा: अस्थमा असणा-या लहान मुलांना कसे सांभाळाल?
- प्रदूषण, धूर, धूळ यांच्याशी येणारा सततचा संपर्क.
- अनेमिक असणे.
- श्वसननलिकेत बिघाड झाल्यास, सर्दी, इत्यादी. अधिक माहितीसाठी वाचा: या ’10′ कारणांमुळे येऊ शकतो अस्थमाचा अ‍ॅटॅक !
यामुळे अस्थमा होण्याचा धोका वाढतो. आनुवंशिक भाग सोडल्यास इतर गोष्टींवर म्हणजेच अनेमिया, श्वसननलिकेतील बिघाड यावर उपाय होऊ शकतो. आयुर्वेदात उपाय करण्याची एक वेगळी पद्धत आहे त्याला ‘रसायन थेरपी’ असे म्हणतात. त्यामुळे इम्युनिटी सुधारते. तसंच recurrent infectionsपासून बचाव होण्यास मदत होते. रसायन थेरपीमध्ये पिंपळी पासून तयार केलेले औषध विशेषतः अस्थमा आणि श्वसनाच्या आजारांसाठी वापरले जाते. जरूर वाचा: अस्थमाचा त्रास दूर करणारा नैसर्गिक उपाय !
Read this in English
Translated By –Darshana Pawar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock