ग़ॅलेक्सी केअर लॅप्रोस्कॉपी सेंटर पुण्यामध्ये भारतातील पहिली गर्भाशय प्रत्यारोपणाची शस्त्रक्रिया 18 मे 2017 रोजी यशस्वीरित्या पार पाडली आहे. गर्भधारणेमध्ये दोष असणार्‍या स्त्रियांना मातृत्त्वाचे सुख देण्यासाठी आयव्हीएफ, सरोगसी प्रमाणेच ही गर्भाशय प्रत्यारोपण शस्त्रक्रियादेखील आशेचा किरण ठरणार आहे. फर्टिलिटी बाबतचे ’9′ समज-गैरसमज ! आजच दूर करा.
डॉ. शैलेश पुणेतांबेकर यांच्या नेतृत्त्वाखाली पार पडलेल्या या पहिल्या यशस्वी गर्भाशय प्रत्यारोपणाबाबत जाणून घ्या या ’5′ इंटरेस्टिंग गोष्टी !
1. दुर्बिणीतून गर्भाशय शरीरापासून वेगळा करण्याचा पहिला प्रयोग -
अवयव प्रत्यारोपणासाठी दुर्बिणीच्या सहाय्याने शस्त्रक्रिया करून गर्भाशय काढण्याची ही जगातील पहिलीच शस्त्रक्रिया ठरली आहे. सामान्यतः गर्भाशय दान करणार्‍या महिलेच्या पोटाची चिरफाड करून गर्भाशय काढले जाते. पण लॅप्रोस्कोपीने ही शस्त्रक्रिया केल्यास दान करणार्‍या रुग्णाच्या वेदना कमी करण्यात यश येते.
2. वेदनेसोबतच वेळ वाचवता येतो -
प्रत्यारोपणासाठी गर्भाशय काढण्याची शस्त्रक्रिया सुमारे 14 तास घेते. मात्र ही शस्त्रक्रिया दुर्बिणीच्या सहाय्याने केल्यानंतर सुमारे साडेचार तास कमी वेळ लागतो. यामुळे दान करणार्‍या व्यक्तीच्या वेदना, तिच्या पोटावर होणारी चिडफाड आणि त्यातून होणारा रक्तस्त्राव कमी होण्यास मदत होते.
3. आई देणार मुलीला ‘आई’ होण्याचं सुख -
सोलापूर जिल्ह्यातील 21 वर्षीय मुलीला तिच्या आईनेच गर्भाशय दान दिले आहे. या गर्भाशयाचे प्रत्यारोपण यशस्वी झाल्याचे ड्रॉपलर टेस्टवरून स्पष्ट झाले आहे. अशाप्रकारच्या गर्भाशय प्रत्यारोपणाच्या शस्त्रक्रियेसाठी दाता हा रक्ताच्या नात्यातील असणं गरजेचे आहे.
4. जन्मतः गर्भाशय नसलेल्या मुलीला मिळणार ‘आई’ होण्याचे सुख -
सुमारे 4500 स्त्रियांपैकी एक स्त्रीमध्ये जन्मतः गर्भाशय नसते.गर्भाशयाची पिशवी नसलेल्या मुलींना गर्भाशय प्रत्यारोपणाच्या माध्यमातून भविष्यात आई होण्याचे सुख मिळवणं शक्य होणार आहे. ज्या मुलीवर ही श्स्त्रक्रिया झाली आहे तीदेखील अशाच पैकी एक आहे. आई होण्याचा निर्णय वयाच्या कोणत्या टप्प्यावर घेणं अधिक योग्य आहे ?
5. गर्भाशय प्रत्यारोपण ही केवळ सुरवात -
गर्भाशय प्रत्यारोपण ही केवळ सुरवात आहे. गर्भाशयाच्या पिशवीला प्रतिकार होणार नाही याकरिता स्त्रीला काही औषधं दिली जातात. त्यानंतर काही महिन्यांच्या टप्प्यांनी गर्भाशयात गर्भ आयवीएफच्या माध्यमातून सोडला जाईल. तेथे त्याची वाढ होईल आणि नंतर केवळ सिझर द्वारे प्रसुती केली जाईल. यासाठी पुढील दीड वर्ष सातत्याने रुग्णाच्या शारिरीक अवस्थेकडे लक्ष दिले जाईल. नव्या बाळासोबत ‘बॉन्डींग’ वाढवण्यासाठी स्टेप बाय स्टेप गाईड
छाया चित्र सौजन्य : Shutterstock ( प्रातिनिधिक स्वरूपात)