बाळाने पहिल्यांदा उच्चारलेल्या शब्दाचा आनंद अवर्णनीय असतो.कारण त्या पहिल्या शब्दाच्या अर्थापेक्षा त्याच्या बोबड्या उच्चारांने व त्यामागील भावनेनेच घरातील वातावरण आनंदून जाते. तो शब्द बाळाला पुन्हा पुन्हा उच्चारण्यास सांगून त्यांचा आनंद लुटणे ही त्यांच्यासाठी एक वेगळीच मौज असते. पण एका विशिष्ट टप्प्यानंतर पालकांनी  केवळ मज्जामस्ती करण्यापेक्षा बाळाला नवनवीन शब्दांची ओळख करुन देणे देखील तितकेच महत्वाचे आहे. मग जाणून घ्या बाळाला लवकर बोलायला शिकवण्यासाठी तुम्ही कशी मदत करू शकाल ?

१.गर्भात असल्यापासून बाळाशी संवाद साधा-

गर्भात असताना गरोदरपणाच्या वीस आठवड्यांनी तुमचे बाळ गर्भाशयात तुमचा आवाज ऐकू शकते.त्यामुळे तेव्हापासूनच त्याच्याशी संवाद साधण्यास सुरुवात करा.असे केल्याने तुमचे बाळासोबत असलेले नाते अधिक वाढायला मदत होते . मुंबईतील सुप्रजा फांऊडेशन आणि आयव्हीएफ सेंटरच्या बालरोगतज्ञ डॉ.गीतांजली शाह यांच्या मते गरोदर मातेने गर्भातील बाळासोबत संवाद साधल्याने बाळाची श्रवणशक्ती सुधारते.यासाठी बाळासोबत फक्त शब्दाच्या माध्यमातून नाही तर गाणी किंवा बडबडगीते गाऊन संवाद साधा.या क्रियेमुळे जन्मानंतरही तुमचे बाळ पटकन शब्द बोलण्यास शिकेल.

२.तुमच्या बाळाच्या जन्मानंतरही त्याच्याशी बोलत रहा-

डॉ.शाह यांच्या मते गर्भात असताना बाळासोबत केलेल्या संवादामुळे तुमच्या बाळाला शब्दज्ञान व भाषाज्ञान लवकर समजते.पुढे बाळाच्या जन्मानंतर पुन्हा तुम्ही जेव्हा त्यासोबत संवाद साधता तेव्हा ते ठरविक शब्द लक्षात ठेवून त्यांच्या उच्चार करण्याचा प्रयत्न करु लागते.त्यामुळे बाळाला लवकर बोलणे शक्य होते.अशा प्रकारे संवाद साधल्याने तुमचे बाळ त्याच्या जन्माच्या दुस-या महीन्यापासूनच तोंडातून निरनिराळे आवाज काढून बडबड करु लागते.अशा वेळी तुम्ही त्याला बोलण्यासाठी अधिक प्रोत्साहन देणे गरजेचे असते.त्याला आजूबाजूला असणा-या निरनिराळ्या गोष्टींची ओळख करुन द्या.यासाठी सोपी युक्ती म्हणजे त्याला त्याच्या खेळण्यांची व घरातील सर्व लोकांची ओळख करुन द्या.

३.बाळाला चित्रांची ओळख करुन द्या-

तुम्ही तुमच्या बाळाला ते तान्हे असतानाच वाचनाची सवय देखील लावू शकता.यासाठी त्याला बोर्डबूक मधील चित्रे व शब्दांची ओळख करुन द्या.त्यामुळे ते शब्द व इतर माहीती लवकर शिकेल.तुम्ही लवकरात लवकर म्हणजे बाळाच्या चौथ्या ते सहा महीन्यांपर्यंत त्याला हे ज्ञान देऊ शकता.त्यामुळे बाळाच्या बुद्धीचा लवकर विकास होण्यास मदत होईल.तुमच्या बाळाच्या भाषा व श्रवणशक्तीला चालना देण्यासाठी एखाद्या चित्रावर बोट ठेवून त्याला त्या चित्रातील गोष्टीचे नाव उच्चारण्यास सांगा.यासाठी अगदी लहान शब्द असलेली चित्रे घ्या.त्याचप्रमाणे बाळाने स्वत:हून उच्चारलेल्या शब्दांना योग्य प्रतिसाद देऊन त्याला तुमच्यासोबत संवाद साधण्यास प्रोत्साहन द्या.

४.बाळाला शब्दज्ञान करुन द्या-

चार ते सात महीन्यांनी बाळ अधिक बोलकी बडबड करण्यास व पालकांच्या प्रतिक्रियांचे निरिक्षण करण्यास सुरुवात करते.याच संधीचा उपयोग करुन बाळाला शब्दज्ञान करुन द्या.त्याला तुम्हा दोघांच्याही कामाविषयी किंवा घराबाबत काही गोष्टी सांगा.त्यामुळे ते शब्द त्याच्या लक्षात राहतील व त्यासोबत पुढे भविष्यात त्याचे उच्चार देखील सुधारतील.या गोष्टीचा शाब्दिक जडणघडणीवर चांगला परिणाम होईल.यामुळे तुमचे बाळ त्याच्या एखाद्या विशिष्ट खेळण्यासोबत खेळताना अथवा त्याचा आवडता पदार्थ खाताना त्याच्या बोबड्या बोलातून तुमच्यासोबत संवाद साधू लागेल.अशा वेळी त्याला शब्द आणि क्रिया या दोन्ही माध्यमातून प्रतिसाद द्या.उदा.जर तुमचे बाळ तुमच्या कडे त्याचा खेळण्यातील बॉल मागत असेल तर त्याला तो देताना म्हणा, ‘ शोना,हा घे तुझा बॉल.अशा प्रकारे शाब्दिक संवादातून त्याला शब्दज्ञान व माहीती शिकण्यास अधिक मौज येईल.

५.बाळासोबत खेळ खेळा-

यासाठी विषेशत: पिक-अ-बू अथवा लपाछुपी हा खेळ खेळा.तुमच्या तानुल्याच्या शब्दज्ञानासाठी व त्याच्या मेंदूच्या विकासासाठी हा खेळ उत्तम पर्याय ठरु शकतो.यासाठी तुमच्या हाताने तुमचा चेहरा झाका आणि बाळाला विचारा, ‘मी कुठे आहे?’ अाणि मग चेह-यावरचा हात काढून सांगा, ‘मी इथे आहे.’ यामुळे भविष्यात तुमच्या बाळाला संवादकौशल्य व भाषेवर प्रभूत्व मिळवणे सोपे होईल.त्याचप्रमाणे त्याला  प्राणी,फळे-फुले,पक्षी यांच्या चित्रांवर बोट ठेवून त्यांची नावे बोलण्यास शिकवा.यामुळे त्याच्या मनाचे कार्य व भाषेचा विकास होण्यास अधिक मदत होईल.

६.बाळासोबत छोटी-छोटी संभाषणे करा-

आठ ते बारा महिन्यांंपर्यंत तुमचे बाळ तुम्ही अगदी आतूरतेने वाट पाहत असलेले ‘आई’ आणि ‘बाबा’हे शब्द उच्चारु लागते.तुमच्या बाळाला पुढील संवाद शिकविण्याची हीच योग्य वेळ आहे.यासाठी त्याला त्याच्या बाबांकडे बोट दाखवून ‘बाबा कुठे आहेत?’ असे विचारा.त्यानंतर पुन्हा हाच प्रश्न विचारुन त्याच्या प्रतिसादाची वाट पहा.या बडबडीतून तुमच्या बाळाच्या मेंदूला संवाद करताना प्रतिसाद कसा द्यायचा हे समजेल.तुमच्या प्रश्नांना ते योग्य प्रतिसाद देऊ लागल्यावर त्याला असे प्रश्न पटकन व भरभर विचारा.ज्यामुळे त्याची बोलण्याची क्रिया अधिक विकसित होईल.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

शरीरात दोन हाडांना जोडणा-या अवयवाला सांधा असे म्हणतात.सांध्यांमुळे शरीराला आधार मिळतो व योग्य हालचाल करण्यास मदत होते.शरीरात कुर्चीयुक्त सांध्यांना जोडलेल्या हाडांवर मऊसर तंतूमय पेशींचे आवरण असते.या आवरणातील बुर्सा नामक स्त्रावामुळे हालचाल करताना हाडांमधील घर्षण कमी होते.

सांधेदुखी किंवा संधीवाताचा त्रास कोणत्याही वयात होऊ शकतो.मात्र वाढत्या वयात ही समस्या अधिक प्रमाणात दिसून येते.या समस्येचा प्रभाव डोक्यापासून अगदी पायाच्या अंगठापर्यंत शरीरातील कोणत्याही हाडावर प्रभाव पडू शकतो.सांधेदुखी ही समस्या कधी सौम्य असते तर कधी असह्य असू शकते.त्याचप्रमाणे एखाद्याला हा त्रास कधीकधी फक्त काही दिवस तर कधीकधी अगदी अनेक महीने देखील जाणवू शकतो.सांधेदुखीमागची कारणे अनेक असू शकतात.त्यापैकी एक म्हणजे संधिवात ! या एका समस्येमध्ये सांध्यांमध्ये दाह जाणवतो.सांधेदुखीमागचे कारण सांध्यामधील एखादी जखम अथवा आजार देखील असू शकतो.

यासाठी जाणून घेऊयात सांधेदुखीची ही  पंधरा कारणे-

१. स्प्रेन्स आणि स्ट्रेन्स-

स्प्रेन म्हणजे हाडांमधील लीगामेंट्स किंवा अस्थीरज्जूला दुखापत होणे तर स्ट्रेन्स म्हणजे स्नायूंना दुखापत होणे.घोट्याच्या सांध्यांमध्ये सामान्यत: स्प्रेनची समस्या होते तर हॅमस्ट्रिंग मसल्सनां स्ट्रेन ही दुखापत होते.या दोन्ही समस्येमुळे एकाच सांध्यामध्ये असह्य वेदना होतात. जाणून घ्या आहाराच्या या पथ्यपाण्याने arthritsच्या त्रासावर ठेवा नियंत्रण !

२.टेन्डन मध्ये दाह होणे-

स्नायूबंधाच्या अति हालचालीमुळे त्या भागात दाह होऊ लागतो.यामध्ये खांदा,(एल्बो)कोपरा,मनगट आणि टाचांच्या स्नायूबंधावर परिणाम होतो.या समस्येला टेनिसएल्बो,स्विमर्स शोल्डर,गोल्फर्स एल्बो या नावाने संबोधण्यात येते.

३.बुर्सायटीस-

सततच्या चुकीच्या हालचालीमुळे बुर्सा या सांध्यांमधील स्त्रावामध्ये दाह व असह्य वेदना होतात ज्याला बुर्सायटीस असे म्हणतात.

४.गंभीर इजा-

स्नायूमध्ये इजा झाल्यास प्रथम वेदना जाणवू लागतात.वेदना जाणवल्यास सांधा निखळणे किंवा एखादे फॅक्चर असण्याची शक्यता असते.जर पुर्वी त्याठिकाणी एखादी इजा झाली असल्यास पुन्हा इजा होण्याची शक्यता असते.ज्या इजेमुळे तीव्र वेदना होतात,सूज येते,सांध्याची हालचाल करणे कठीण झाल्याने अस्वस्थ वाटू लागते. हे नक्की वाचा साधे सांध्यांचे दुखणे अर्थ्राईटीसच्या त्रासापासून या ’6′ लक्षणांनी वेगळे ठरते !

५.इनफेक्शन-

इनफेक्शन झाल्यास थकवा,ताप,पुरळ येणे,भूक न लागणे,थंडी लागून अंग दुखणे अशी अनेक लक्षणे जाणवतात.पण काही व्हायरल इनफेक्शनमध्ये सांधेदुखीचा त्रास होतो.न्यूमोनिया,क्षयरोग,घश्याचे इनफेक्शन,उष्णता अशा प्रकारच्या अनेक इनफेक्शनमध्ये सांधे दुखी व तीव्र वेदना जाणवतात.हेपॅटायटीस,गोवर,चिकनगुनिया आणि एचआयव्ही सारख्या व्हायरल इनफेक्शनमुळे सांधेदुखी व दाह सोबत तापही येतो.चिकनगुनिया या समस्येमध्ये तर ताप येण्या आधीचे प्रथम लक्षण वारंवार स्नायू व सांध्यामंध्ये तीव्र वेदना येणे हे असते.

६.हायपोथायरॉयझम-

थायरॉईड हॉर्मोन्सच्या बदलाचा देखील या सांध्यावर परिणाम दिसून येतो.थायरॉईडचे प्रमाण वाढले अथवा कमी झाल्यास सांधे व स्नायूंमध्ये वेदना जाणवतात.

७.लूपस-

लूपस हा चेह-यावरील गालावर पुरळासह दाह होणार एक त्वचारोग आहे.या त्वचारोगामध्ये देखील तीव्र वेदनेसह सांधे दुखण्याचे लक्षण आढळते.

८.फायब्रोमयालजिया- Fibromyalgia

यामध्ये सांधे,स्नायू व टेन्डन्समध्ये तीव्र वेदना व खुप थकवा जाणवतो.या वेदनेसह झोप न येणे,स्मृती व मूडबाबत देखील समस्या निर्माण होतात.

९.हाडांचा कर्करोग-

हाडांचा कर्करोग सामान्यत: वयाच्या पहिल्या वीस वर्षात होण्याची शक्यता असते कारण या वयात स्नायूंची वाढ मोठ्या प्रमाणात होत असते.हा कर्करोग हात आणि पाय यासारख्या मोठ्या हाडांमध्ये दिसून येतो.लहान मुलांमधील हाडाच्या कर्करोगाचे प्रथम लक्षण हाडे व सांध्यांमध्ये वेदना होणे हे असते.मात्र प्रत्येक वेळी सांधे दुखण्याचे हेच कारण असेलच असे नाही ब-याचदा मुलांमध्ये खेळताना होणारी इजा किंवा स्नायू मुरगळल्याने देखील अशा वेदना होऊ शकतात.

१०.सारकॉयडोसिस- Sarcoidosis

या समस्येमध्ये फुफ्फुसे व त्वचेवरील टिश्यूजमध्ये दाह जाणवतो.त्यामुळे काहीजणांना या समस्येमध्ये सांधे व स्नायू दुखीसोबत दाह देखील जाणवतो.

११.Osteonecrosis-

या समस्येमध्ये हाडांमध्ये कमी रक्तपुरवठा झाल्याने हाडे निर्जीव होतात.यामध्ये सुरवातीला रक्तपुरवठा करणा-या पेशींचा काही भाग कुजतो. पुढे हाडे व सांध्यावर त्याचा परिणाम होऊन हालचाल करताना प्रचंड वेदना होतात.

१२.Polymyalgia rheumatic-

हा एक प्रकारचा संधीवात असून यामध्ये स्नायू व सांध्यांमध्ये प्रचंड वेदना दाह जाणवतो.यामध्ये मुख्यत: मान,खांदा आणि मांड्यांमधील स्नायू अचानक जखडले जातात व त्यामध्ये तीव्र वेदना जाणवते. जाणून घ्या मोहरीने करा ‘सांधेदुखी’वर मात

१३.Scleroderma-

हा एक प्रकारचा गंभीर त्वचाविकार आहे.ज्यामध्ये हात व त्वचेवरील त्वचेवर गंभीर परिणाम होतो.या विकाराचा लैगिंक अवयव, फुफ्फुसे,किडनी,ह्रदय,रक्तवाहिन्या त्याच प्रमाणे सांधे व स्नायूंवर परिणाम होतो.यामुळे सांध्यांमधील टिश्यूज अधिक तंतूमय व कठीण होतात ज्यामुळे हालचाल करणे कठीण होते.

१४.Hypertrophic Pulmonary Osteoarthropathy-

यासमस्येमध्ये नखांमध्ये विकृती,वेदना,हाडांच्या आजूबाजूच्या टिश्यूजमध्ये दाह,हाडांची लांबी प्रमाणापेक्षा वाढणे,त्वचेवर सूज येऊन वेदना होणे अशी लक्षणे जाणवतात.या वेदना सौम्य किंवा तीव्र दोन्हीही असू शकतात.

१५.औषधांचे दुष्परिणाम-

काही औषध-उपचारांचे देखील शरीरावर दुष्परिणाम जाणवतात.स्तनांच्या कर्करोगासाठी घेण्यात येणा-या औषधांमुळे सांधे दुखी जाणवते.Mirtazapine या अॅन्टीडिप्रसंन्टमुळे  सांधेदुखी होते.अॅन्टीकोलेस्ट्रॉल औषधांमुळे हातापायच्या बोटांना वेदना तसेच स्नायू व सांधेदुखी होते.स्टिरॉइडमुळे मांड्यांमधील हाडे व सांध्यांमध्ये वेदना होतात.

References

1. Lieberthal J, Sambamurthy N, Scanzello CR. Inflammation in joint injury and post-traumatic osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage. 2015 Nov;23(11):1825-34. doi: 10.1016/j.joca.2015.08.015. Review. PubMed PMID: 26521728; PubMed Central PMCID: PMC4630675.

2. McLean RM, Podell DN. Bone and joint manifestations of hypothyroidism. Semin Arthritis Rheum. 1995 Feb;24(4):282-90. Review. PubMed PMID: 7740308.

3. Abril A, Cohen MD. Rheumatologic manifestations of sarcoidosis. Curr Opin Rheumatol. 2004 Jan;16(1):51-5. Review. PubMed PMID: 14673389.

4. Crew KD, Greenlee H, Capodice J, Raptis G, Brafman L, Fuentes D, Sierra A, Hershman DL. Prevalence of joint symptoms in postmenopausal women taking aromatase inhibitors for early-stage breast cancer. J Clin Oncol. 2007 Sep 1;25(25):3877-83. PubMed PMID: 17761973.

5. Passier A, van Puijenbroek E. Mirtazapine-induced arthralgia. British Journal of Clinical Pharmacology. 2005;60(5):570-572. doi:10.1111/j.1365-2125.2005.02481.x.

6. Pasternak RC, Smith SC Jr, Bairey-Merz CN, Grundy SM, Cleeman JI, Lenfant C; American College of Cardiology; American Heart Association; National Heart, Lung and Blood Institute. ACC/AHA/NHLBI Clinical Advisory on the Use and Safety of Statins. Circulation. 2002 Aug 20;106(8):1024-8. PubMed PMID: 12186811.

7. Gebhard KL, Maibach HI. Relationship between systemic corticosteroids and osteonecrosis. Am J Clin Dermatol. 2001;2(6):377-88. Review. PubMed PMID: 11770392.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

2016 हे वर्ष संपायला अगदीच काही दिवस बाकी आहेत. या वर्षात चॉकलेट बॉय, रोमॅन्टिक हिरो अशा भूमिकांसाठी चटकन येणारे एक नाव म्हणजे उमेश कामत. पण 2016 मध्ये उमेशने या सगळ्या चौकटी मोडत त्याचा सिक्स अ‍ॅब्स लूक आपल्यापुढे मांडला. पण ही एखाद्या भूमिकेची गरज म्हणून नव्हे तर स्वतःचा फीटनेस, आरोग्याबाबत थोडं कटाक्षाने लक्ष देत उमेशने स्वतःमध्ये अनेक बदल केलेले दिसून आले आहे. नक्की वाचा : 2016 मध्ये या ’5′ मराठी सेलिब्रिटीजनी केले हेल्दी बॉडी ट्रान्सफरमेशन !

उमेश सोबतच त्याची पत्नी प्रिया बापट हीनेदेखील ‘वजनदार’ मधील भूमिकेसाठी तब्बल 16 किलो वजन वाढवून ते पुन्हा घटवले. या प्रक्रियेदरम्यान प्रिया देखील स्वतःच्या शरीराकडे जाडं/ बारीक यापलिकडे जाऊन पहायला लागली असे सांगते.  म्हणूनच या वर्षभराची त्यांची ही मेहनत आणि उत्साह पुढील काळासाठीही टिकून रहावा यासाठी प्रिया- उमेश दोघंही प्रयत्नशीर राहणार आहेत. नक्की पहा ‘वजनदार’ साठी सई ताम्हणकर आणि प्रिया बापटने कशी घेतली मेहनत

• प्रियाने काय दिलं उमेशला बर्थ डे गिफ्ट ?

नुकताच 12 डिसेंबरला उमेशने 38 वा वाढदिवस साजरा केला. या दिवशी प्रिया- उमेशने त्यांच्या रसिकांसाठी खास आणि पहिलावहिला फेसबुक लाईव्हदेखील केला. कांदिवली येथील शैलेश परुळेकरांच्या जीममध्ये अनेक मराठी स्टार्स घाम गाळतात. प्रिया आणि उमेशदेखील येथेच मेहनत घेतात. परुळेकर सरांच्या सल्ल्यानुसारच प्रियाने उमेशला एका सायकल बर्थडे गिफ्ट दिल्याचे सांगते. उमेशही सायकलिंगला एक फीटनेस फंडा म्हणून पाहतो. सायकलिंगसाठी कठीण मानला जाणारा खंडाळा घाट काही दिवसांपूर्वी उमेशने सायकलिंग करत गाठला होता.

Best #gift ever

• काय आहे प्रिया- उमेशचं ‘ न्यु इअर (2017) रेझ्युलेशन ?

प्रिया आणि उमेशच्या आयुष्यात फीटनेस हा आता एक अविभाज्य घटक झाला आहे. त्यानुसार उमेश कामत येत्या वर्षी शक्य तितक्या जवळच्या स्थळी कार ऐवजी सायकलवरूनच प्रवास करण्याला प्राधान्य देणार आहे. तर प्रिया बापट दिवसभरातील किमान 45 मिनिटं स्वतःच्या आरोग्यासाठी नियमित ठेवण्याचा प्रयत्न करणार आहे.

छायाचित्र सौजन्य – Instagram, Facebook

प्रेगनन्सी किटवर दिलेल्या सुचना हसण्यावरी कधीच नेऊ नका. त्यावर प्रामुख्याने लिहलेल्या सूचनांपैकी एक म्हणजे की, प्रेगनन्सी टेस्ट ही सकाळच्या वेळीच करा. अनेकांना वाटते की प्रेगनन्सीची चाचणी कोणत्या वेळी केली जाते यावरून त्याचा निकाल बदलत नाही. पण नेमकी चाचणी कधी करावी याबाबतचा सल्ला Well Woman Clinic, Gurgaon, च्या   Gynaecologist and obstetrician डॉ. नुपूर गुप्ता यांनी दिला आहे. त्यांच्या सल्ल्यानुसार, जाणून घ्या कधी आणि केव्हा केलेली प्रेगनन्सी टेस्ट योग्यप्रकारे निकाल देण्यास मदत करते.

होम प्रेगनन्सी कीटमधून मुत्रातील  beta-hCG (human chorionic gonadotropin) चे प्रमाण तपासता येते. फर्टीलाईज एग गर्भाशयाला चिकटल्यानंतर त्यातून या हार्मोन्सची निर्मिती होते. यामधून गर्भधारणा झाल्याचे संकेत मिळतात. पण नेमकी कोणत्या वेळी ही टेस्ट करणे गरजेचे आहे याबद्दल अनेकांना माहिती नसते. सकाळच्या वेळी  हार्मोन मुत्रामध्ये स्पष्ट आढळते. यामुळे निकाल अधिक अचूक मिळणे शक्य असते. जाणून घ्या: बाळ कसे होते ?

डॉ. गुप्तांच्या मते, beta-hCG या हर्मोनची पातळी रक्तामध्ये आणि मुत्रामध्ये दिवसभरात कोणत्याही वेळेत सारखीच असते.मासिकपाळी चुकल्यानंतर सुरवातीच्या काही दिवसात प्रेगनन्सी टेस्ट कोणत्याही वेळेत केली तरीही निकाल बदलत नाही. सकाळी, दुपारी, संध्याकाळी केव्हाही केली तरीही निकाल मिळतोच. मासिक पाळी चुकल्यानंतर आठवड्याभरात किंवा 10 दिवसात टेस्ट केल्यास सकाळचा निर्णय अधिक अचूक असतो तर संध्याकाळी केलेली चाचणी तितकासा योग्य निर्णय देत नाही. कारण सुरवातीच्या टप्प्यात रक्तातील, मूत्रातील hCG पातळी कमी असते. म्हणूनच सकाळी केलेली टेस्ट अधिक सकारात्मक निकाल देते. संध्याकाळी तिच चाचणी केल्यास थेट निकाल मिळत नाही. त्यासाठी प्रेगनन्सी पडताळून पाहण्यासाठी इतर चाचण्या कराव्या लागतात. नक्की वाचा : Pregnancy कन्फर्म करण्यासाठी मदत करतात या ’3′ टेस्ट !

मासिकपाळी चुकल्यानंतर 5-6 आठवड्यांनंतर मात्र परिस्थिती काही वेगळी असू शकते. या काळात तुम्ही दिवसभरात केव्हाही टेस्ट केली तरीही तुम्हांला स्पष्ट निकाल मिळू शकतो. या काळात हार्मोन्सची पातळी सुधारलेली असते.  नक्की वाचा : आई होण्याचा निर्णय वयाच्या कोणत्या टप्प्यावर घेणं अधिक योग्य आहे ?

Read this in English
Translated By – Dipali Nevarekar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

आजकाल विसीतल्या लोकांमध्ये देखील केस गळणे अथवा केस पातळ होण्याच्या समस्या आढळतात.केस गळून टक्कल पडल्यामुळे पुरुष अथवा महिला दोघांच्याही सौदर्यांत बाधा येते.समाजामध्ये केसांमधील हे टक्कल लपवणे शरमेचे वाटू लागते.असे केसगळणे किंवा टक्कल पडल्यामुळे आत्मविश्वास गमावलेले अनेक लोक यावर इंटरनेटवर उपाय शोधतात,महागडे उपचार करतात अथवा घरगुती उपाय करणे सुरु करतात.

केसगळतीचे प्रकार व कारणे विविध असू शकतात.आमच्या अनेक वाचकांकडून केसगळतीवर  घरगुती उपाय कोणते करावेत ही विचारणा आम्हाला सतत करण्यात येते.

हेअर ट्रान्सप्लांट आणि प्लेटलेट रीच प्लाझमा थेरपी सारख्या वेळकाढू व महागडया उपचारांपेक्षा घरगुती उपाय करणे सोपे असू असते.मात्र टक्कल पडले असल्यास केस पुन्हा उगवण्यासाठी घरगुती उपचार प्रभावी ठरु शकत नाहीत.

अंडी,ग्रीन-टी,कांदा,मेथी आणि आवळा या घरगुती वापरातील पदार्थांचा केसांच्या वाढीवर चांगला परिणाम होतो.फोर्टीस हॉस्पिटलच्या Consultant Dermstologist डॉ.स्म्रीती नसवा यांच्या मते जाणून घेऊयात या घरगुती औषधांचा केसगळतीवर काय परिणाम होतो.

डॉ.नसवा यांच्या मते नारळाचे तेल व ऑलिव्ह ऑईल केसांसाठी उत्तम असते कारण त्यामुळे केसांची त्वचा कोरडी होत नाहीत. मात्र यामुळे फक्त तुमच्या डोक्यावर असलेल्या केसांचीच गुणवत्ता सुधारणे शक्य होते.या तेलांमुळे तुमच्या केसांच्या मुळांना नवीन केस उगवण्यासाठी उत्तेजना मिळत नाही कारण तुमच्या केसांची मुळे व फॉलिकल्स केसातील त्वचेच्या खालच्या भागात असतात.त्यामुळे या घरगुती उपायांचा गळलेले केस परत उगवण्यासाठी कोणताही फायदा होत नाही.

त्याचप्रमाणे जर तुमच्या केसांची त्वचा खुप संवेदनशील असेल तर तुम्हाला अधिक सावध राहण्याची आवशक्यताआहे.अंडे,मध आणि हेअर ऑईल वापरणे अशा त्वचेसाठी योग्य नाही.या गोष्टींच्या सततच्या वापरामुळे तुम्हाला केसांच्या त्वचेमध्ये दाह होण्याची शक्यता असते.

बेंगलोर मधील Dermstologist डॉ,शुभा धर्माना यांनी डॉ.नसवा यांच्या मताला दुजोरा देत असा सल्ला दिला आहे की, “केस गळण्यासोबत जर तुमच्या केसांची त्वचा कोरडी व लालसर असेल व त्यामध्ये खाज व वेदना होत असेल तर असे घरगुती उपाय केल्याने ही समस्या अधिक बळावू शकते.डॉक्टरांच्या मते असे घरगुती उपाय करुनही जर तुमचे ८० ते १०० केस दररोज गळत असतील तर तुम्ही तुमच्या Dermstologist  चा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.कारण तुमच्या केस गळण्याचे कारण तुमच्या शरारातील काही आरोग्य समस्या,हॉर्मोनल समस्या अथवा लोहाची कमतरता देखील असू शकते.त्यामुळे डॉ.शुभा यांच्या मते जर तुमच्या केसांची त्वचा निरोगी असेल व तुमच्या केसगळण्याचे कारण फक्त तुमच्या जीवनातील ताणतणाव असेल तरच तुम्ही घरगुती उपाय करणे योग्य असू शकते.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

टंग अल्सर मध्ये जीभेवर फोड येतात जे खुप वेदनादायक असतात.या फोडांचा आकार प्रत्येकवेळी वेगळा असू शकतो.जरी हे फोडांमुळे काही नुकसान होत नसले तरी त्यांच्या वेदना असह्य असल्याने साधे अन्न खाणे देखील कठीण होते.

जाणून घेवूयात टंग अल्सर होण्यामागची काही कारणे-

टंग अल्सरची कारणे निरनिराळी असू शकतात.

१.जखम-

एखादा कठीण पदार्थ चावताना,अन्न खाताना,दात घासण्याच्या चुकीच्या पद्धतीमुळे किंवा न बसणा-या कवळीमुळे तोंडात जखम होते व त्यामुळे टंग अल्सर होतो.कधीकधी वाकडे-तिकडे अथवा तिरकस दात जीभेवर घासले गेल्यास देखील जीभेचा अल्सर होण्याची शक्यता असते.

२.ताण-तणाव

मनावरील ताण-तणावाचा संपुर्ण शरीराच्या आरोग्यावर परिणाम होत असतो.ताणामुळे शरीरात जी रसायने निर्माण होतात त्यांचा दुष्परिणाम जीभवर होतो व टंग अल्सर होण्याची शक्यता वाढते.

३.काही फळे-

संत्र,लिंबू यांसारख्या आबंट फळांमुळे व टोमेटो सारख्या आंबट भाज्यांमुळे जीभेचा अल्सर होण्याची शक्यता असते.त्याच प्रमाणे चॉकलेट,शेंगदाणे,बदाम  खाल्याने टंग अस्लरचा धोका वाढू शकतो.विटामिन बी६ च्या अभावामूळे जीभेला वारंवार अल्सर होण्याची शक्यता असते.

४.धुम्रपान-

धुम्रपानामुळे जीभेला जळजळ होते व फोड येतात.त्याचप्रमाणे धुम्रपान सोडताना देखील अशाच प्रकारच्या समस्येला सामोरे जावे लागू शकते.पहिल्यांदा स्मोक केल्यास तात्पुरता टंग अल्सर होण्याची शक्यता असते.

५.हॉर्मोनल बदल-

हॉर्मोनल बदलामुळे टंग अल्सर होण्याची शक्यता असते.ब-याचदा महीलांमध्ये त्यांच्या मासिक पाळीमध्ये हा त्रास उद्भवतो.

६.काही ठराविक आजार-

नागीण या आजारातील इनफेक्शनमुळे जीभेवर फोड येतात.काही हात,पाय आणि तोंडातील आजारांमध्ये सुद्धा जीभेवर लालसर जखम होते ज्यामुळे असह्य वेदना होतात.क्षयरोगामध्ये देखील क्वचित जीभेचा अल्सर होण्याची शक्यता असते.बेहसट डिसीज,क्रोन्स डिसीज,किलीएक डिसीज,पॅमफिगस व व्हगरस या विकारांमध्ये देखील तोंडांचा व जीभेचा अल्सर होतो.रोगप्रतिकारक शक्ती कार्यक्षम नसल्यास आणि ग्रॅस्ट्रोइनटेस्टीनल विकार असल्यास जीभेचा अल्सर होण्याचा धोका अधिक असतो.

७.काही औषध-उपचार-

कधीकधी काही रोगउपचारातील पेनकिलर्स किंवा बीटा-ब्लॉकर्स या औषधांमुळे टंग अल्सर होऊ शकतो.

८.ओरल कॅन्सर-

तोंडांच्या कर्करोगामुळे जीभेवर फोड येतात.काही वेळा तोंडाच्या कर्करोगाचे प्हे एक प्राथमिक लक्षण असू शकते.कर्करोगाच्या सुरुवातीला हे फोड वेदनादायक नसतात.मात्र या आजाराच्या पुढील टप्प्यात त्यामुळे होणा-या वेदना असह्य असू शकतात.वारंवार असे व्रण जीभवर दिसत असतील तर त्वरीत तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

टंग अल्सरवर करण्यात येणारे उपचार-

ब-याचदा टंग अल्सर दोन ते तीन आठवडयांनी आपोआप बरा होतो.मात्र काही वेळा त्यावर विशेष उपचार करण्याची आवश्यक्ता असू शकते.टंग अल्सरची समस्या उपचार व तोंडाची योग्य स्वच्छता राखून सोडवणे शक्य आहे.काही विशिष्ठ प्रकारच्या जेल व स्प्रे चा वापर करुन टंग अल्सरमधील वेदना कमी करता येते.एन्टीमायक्रोबीयल माऊशवॉशच्या वापराने यामध्ये अधिक आराम मिळतो तसेच इनफेक्शनचा धोका कमी होतो.अपुरे पोषण असल्यास मल्टी विटामिन्स घेणे फायदेशीर ठरु शकते.टंग अल्सरची समस्या असल्यास मसालेदार व आंबट पदार्थ खाणे टाळा.तीव्र तापासह जीभेवर सुजे व फोड आल्यास त्वरीत वैद्यकीय मदत घ्या.कारण हे एका तीव्र संसर्गाचे लक्षण असू शकते.त्याचप्रमाणे वारंवार टंग अल्सरचा त्रास होत असेल तर ओरल कॅन्सरची टेस्ट जरुर करुन घ्या.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

एखादा रोग बरा करण्यासाठी अनेक पर्यायी व होलीस्टिक औषध उपचार पद्धती सध्या उपलब्ध अाहेत.अॅक्युपंचर याचायनिज हिलींग ट्रिटमेंटचा देखील आजार बरे करण्यासाठी चांगला फायदा होतो.या उपचारांमुळे जुनाट व तीव्र वेदना आणि जखमा लवकर ब-या होतात. न्यू दिल्लीतील एथोस हेल्थकेअरच्या अॅक्युपंचर कन्सल्टंट डॉ.अंजली शर्मा यांच्या मते, “सहा ते बारा आठवड्यांमध्ये करण्यात येणारी ही उपचार पद्धती अनेक आरोग्य समस्यांवर गुणकारी ठरत आहे.मात्र या उपचार पद्धतीकडे नेहमीच दुर्लक्ष आले आहे.”

या सहा समस्यांवर अॅक्युपंचर पद्धतीचा आश्चर्यकारक गुण दिसून आला आहे.

१.वाढत्या वयातील लक्षणे-

वयानूसार त्याची लक्षणे दिसू लागणे हे खुप नैसर्गिक आहे.मात्र अॅक्युपंचरच्या सहाय्यानेे वृद्धपणातील लक्षणे दिसण्याची प्रक्रिया मंद व कमी करता येते.फेशीयल एक्युपंचरमध्ये यासाठी पारंपारिक चीनी औषधांचा योग्य पद्धतीने वापर करण्यात येतो.कॉस्टमेटीक एक्युपंचरमध्ये चेह-याच्या त्वचेखाली रक्तप्रवाह सुधारण्यासाठी  व त्वचेमधील छिद्रे मोकळी करण्यासाठी नीडलींग करण्यात येते.ज्यामुळे त्वचा अधिक तेजस्वी व उत्साही होते.या प्रक्रियेमुळे चेह-यावरील रिंकल्स,फाईन लाईन्स,चेह-यावरील डाग,एज स्पॉट्स,पापण्या ओघळणे या समस्या कमी होतात.

यासाठी GB 14,UB 1,UB 2,ST 1,ST 2,LI 20,ST 3,LI 19,DU 25,DU 26,RN 24. या अॅक्युपंचर पॉईंटचा वापर करण्यात येतो.

२.घसा खवखवणे- काही इनफेक्शन,एलर्जी व इरीटंट्समुळे खसा खवखवू लागतो.या लक्षणाची आणखी अनेक कारणे असू शकतात.कधीकधी वातावरणातील अती थंडी,अती उष्णता किंवा अती कोरडेपणामुळे देखील घसा खवखवतो.काही अॅक्युपंचर पॉईंट्सच्या जोड्यांच्या वापर करुन  फुफ्फुसातींल उष्णता  व कोरडेपणा देखील कमी करता येतो. यासाठी LU 11,CV 12,CV 22,LI 17,LI 18 या पॉईंट्सचा वापर करण्यात येतो.

३.मासिक पाळीतील वेदना- मासिक पाळीतील वेदनेला Dysmenorrhea असे म्हणतात.यात प्राथमिक व माध्यमिक असे दोन प्रकार असतात.अर्ध्या अधिक महीलांना ओव्हूलेशन होत असताना या वेदना होतात. अॅक्युपंचर मुळे गर्भाशयात होणारा रक्तप्रवाह सुधारण्यात येतो.त्यामूळे तेथील स्नायू शिथील होतात व मासिक पाळीतील वेदनेचा त्रास सुसह्य होतो.अॅक्युपंचर मुळे पिट्यूटरीचे ग्रंथीचे कार्य सुरळीत होते त्यामुळे शरीराला नैसर्गिक उर्जा मिळते व शरीरातील हॉर्मोन्सचे संतुलन राहण्यास मदत होते. यासाठी LV 2, LV 3,CV 3,CV 6,GB 34,SP 6,SP 8,SP 10, ST 36 या पॉईंटचा वापर करण्यात येतो.

4.सेक्सलाईफ सुधारते- हेल्थी सेक्स लाईफ साठी चांगली शरीरप्रकृती,मानसिक स्वास्थ,पूरेशी कामवासना असणे  व लैगिंक विकार नसणे गरजेचे आहे. अ‍ॅक्युपंक्चर या सर्व गोष्टींसाठी खुप फायद्याचे आहे. अॅक्युपंचर मुळे सुदृढ शरीर प्रकृती व मानसिक स्वास्थ मिळणे सोपे होते. अॅक्युपंचर उपचारामुळे कामवासना पुर्ववत होते.त्याचप्रमाणे अनेक सेक्स विकारांवर अॅक्युपंचर गुणकारी ठरते. यासाठी सामान्यत: UB 23,UB 47,ST 36,KI 3,KI 6,CV 4,CV 6,SP 12 ,SP 13 पॉईंटस चा वापर होतो.

५.अस्थमामध्ये आराम मिळतो- अस्थमा हा फक्त फुफ्फुसांचा विकार नसून तो किडनी व पोटाचा देखील विकार आहे. अॅक्युपंचर उपचारामध्ये हा विकार बरा करण्यासाठी किडनी व पोटातील पॉईंटसचा वापर करण्यात येतो.वर्ल्ड हेल्थ ऑरर्नायजेशन नूसार अॅक्युपंचर उपचारांमुळे अस्थमा सारख्या चाळीस विकारांमध्ये आराम मिळू शकतो.तसेच एका संशोधनात ७० टक्के अस्थमा रुग्णांना या उपचारांचा चांगला फायदा झाला असे आढळून आले आहे.यासाठी ST 12,ST 18, KI 22,SP 21,SP 17,CV 4,CV 6, CV 17,CV 22, UB 13,ST 36  हे पॉईंट्स वापरले जातात.

६.कर्पनल टनल सिंड्रोम- कर्पनल टनल म्हणजे मनगटातील हाडे व अस्थिमधील पोकळी.या पोकळीतील नसा किंवा मांसमध्ये सूज अथवा इरीटेशन झाल्यास त्याचा दाब मज्जातंतूवर येतो त्यामुळे त्या भागाला झिणझिणी आल्यासारखे होते.याला आपण मुंग्या येणे असेही म्हणतो.असे वारंवार होत असल्यास यामुळे हाताचा तळवा व विशेषत: अंगठा,अनामिका व मधले बोट बधीर होते किंवा त्याला मुंग्या येतात. अॅक्युपंचर उपचारांचा यामध्ये चांगला फायदा होतो.तसेच हा विकार बळावल्यास करावी लागणारी शस्त्रक्रिया देखील टळू शकते. यासाठी LI 4,PC 6 PC 7 या पॉईंट्स चा वापर करण्यात येतो.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

स्त्रियांमध्ये युरिनरी ट्रॅक इंफेक्शनचा धोका अधिक असतो. वैद्यकीय उपचारांनी युरिनरी ट्रॅक इंफेक्शन कमी करण्यास मदत करता येते. तसेच हा धोका पुन्हा पुन्हा उद्द्भवू नये म्हणून स्वच्छतेचे काही नियम कटाक्षाने पाळणेदेखील गरजेचे असते. आहारात काही विशिष्ट पदार्थांचा समावेश केल्यास युरिनरी ट्रॅक इंफेक्शन टाळण्यास मदत होते. अशापैकीच एक म्हणजे आरारूट पावडर ! यामुळे डायरियाचा त्रास,पचनविकार आटोक्यात ठेवण्यासोबतच हृद्याचे आरोग्य जपण्यास मदत होते. ( नक्की वाचा : युरीन इंफेक्शनची ’6′ लक्षणं !)

• कसे ठरते आरारूट फायदेशीर ?

आरारूट हे दाहशामक असते. यामुळे युरिनरी ट्रॅकमधील जळजळ कमी करण्यास मदत होते. परिणामी इंफेक्शन कमी करण्यास मदत होते. पूर्वीच्या काळी विषारी इजा, जखमा कमी करण्यासाठी आरारूटचा वापर केला जात असे. त्यामधील अ‍ॅन्टीसेप्टीक घटक इंफेक्शन कमी करण्यास मदत करतात. तसेच पुन्हा इंफेक्शन पलटू नये म्हणून काळजी घेते. आरारूटमधील cytotoxic क्षमता शरीरात रोगप्रतिकारक्षमता सुधारण्यासही मदत करते.

• कशी वापराल आरारूट पावडर ?

प्रामुख्याने स्वयंपाकात आरारूट पावडर वापरली जात असल्याने ती बाजारात सहज उपलब्ध असते. युरिनरी ट्रॅक इं फेक्शनचा धोका टाळण्यासाठी नियमित दूधात आरारूट पावडर मिसळून प्यावी. यासोबतच बाजारात आरारूट बिस्किटं उपलब्ध असतात. पातळ झालेली भाजी, ग्रेव्ही घट्ट करण्यासाठी स्वयंपाकात आरारूट पावडर वापरली जाते. पण आरारूट पावडर विशिष्ट मर्यादेमध्येच आहारात घ्यावी. त्यामुळे आरारूट पावडर घेण्याचा विचार करण्यापूर्वी तज्ञांकडून त्याबाबतचा योग्य सल्ला नक्की घ्या. मगच त्याचे सेवन करा.  आरारूट पावडरप्रमाणेच दही, दूधी भोपळादेखील युरिनरी ट्रॅक इंफेक्शनचा धोका कमी करतात.

Read this in English
Translated By – Dipali Nevarekar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

स्वादूपिंडाचा कॅन्सर हा प्रामुख्याने  exocrine glands मध्ये वाढतो. ज्याच्याद्वारा पॅनक्रिएटीक ज्युसची निर्मिती केली जाते. त्यामुळे या जागी वाढणारा कॅन्सर सुरवातीच्या टप्प्यावर शोधणं थोडं कठीण असते. म्हणूनच स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरचे निदान झाल्यानंतर रुग्णाची त्यावर मात करण्याचे प्रमाणही कमी असते. अमेरिकेत केवळ 20% रुग्ण स्वादूपिंडाच्या कर्करोगाच्या निदानानंतर वर्षभरापेक्षा अधिक जगू शकले. म्हणूनच स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरबाबत अधिक जनजागृती करणे गरजेचे आहे. तसेच सुरवातीच्या टप्प्यात स्वादूपिंडाचा कर्करोग नेमका का ओळखता येत नाही याबाबतचा खास सल्ला Cytecare चे Senior Consultant, Medical Oncology, डॉ. प्रसाद नारायणन यांनी दिला आहे.

#1 पोटाजवळ खूपच आतील बाजूला स्वादूपिंड असते. तसेच त्याच्याभोवती इतरही अनेक लहान मोठे अवयव असतात. स्वादुपिंडाच्या वरच्या बाजूला यकृत, पित्ताशय असते. त्यामुळे त्याच्यामध्ये होणारे बदल फार चटकन आढळून येत नाहीत.

#2. मूळातच स्वादुपिंड आताल्या बाजूला असल्याने त्यामधील वाढणारा ट्युमर थेट हाताला लागू शकत नाही. त्यावरील सूज, गाठ स्पष्ट जाणवणं शक्य नसते. म्हणूनच स्वादूपिंडाचा कॅन्सर ओळखण्यासाठी अनेक चाचण्या, रक्त तपासणीचा निकाल यांची गरज असते.

#3. अनेकदा चूकीचे निदानही स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरकडे दुर्लक्ष करण्यास कारणीभूत ठरते. स्वादूपिंडातील ट्युमर इतर अवयवांवर परिणाम करायला लागल्यानंतर त्याचा धोका ओळखता येतो. स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरमधील लक्षण इतर आजारातही आढळून येत असल्याने त्याचे वेळीच निदान करता येत नाही.

#4. स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरची कोणतीच ठोस लक्षणं नसतात. इतर आजारातील लक्षणांप्रमाणेच स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरची लक्षणं असतात. म्हणूनच अनेकदा हेपिटायटीस आणि पित्ताशयातील खडे असा त्रास आणि स्वादूपिंडाच्या कॅन्सरमध्ये गल्लत होऊ शकते. भूक मंदावणे, ब्लोटींगचा त्रास होणं, पचनाचे विकार अशी सामान्य लक्षनं इतर आजारातही आढळतात. हेपिटायटीस ए मध्येही मळमळ, उलटी चा त्रास जाणवतो. जो पॅनक्रिएटिक एन्झाईम्सचे पुरेसे सिक्रेशन न झाल्याने वाढतो.

Read this in English
Translated By – Dipali Nevarekar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

संध्याकाळी कामावरुन थकून घरी आल्यावर तुम्हाला शांतता आणि आरामाची गरज असते.तुम्ही आल्याबरोबर अंघोळ करुन लगेच एक कप चहा घेता.त्यानंतर थोडा वेळ आराम करण्यासाठी बेडरुम मध्ये जाता.तुमच्या उशीवर डोके टेकताच तुमचा दिवसभराचा सर्व थकवा व ताण एका क्षणात दूर होतो.आडवे पडताच तुमचा डोळा कधी लागतो हे तुम्हाला कळत देखील नाही.अशा छोट्याश्या डुलकीमुळे तुम्ही लगेच फ्रेश होऊ शकता.

पण जर तुम्हाला अशी निवांत झोप येत नसेल तर ही चिंतेची बाब असू शकते.शांत व गाढ झोप न येण्यामागे अनेक कारणे असतात.निवांत झोप न लागण्याचे एक प्रमुख कारण तुमची खराब झालेली उशी देखील असू शकते.लक्षात ठेवा पिलो चेंज न केल्यास झोप न लागण्यासोबत तुम्हाला आरोग्याच्या समस्या देखील होऊ शकतात. जाणून घ्या आरामदायी झोपेसाठी कशी कराल उशीची निवड ?

जाणून घ्या योग्य वेळी उशी न बदलल्यास काय होते-

१.जुन्या उशीमध्ये धुळीचे कण व जिवाणू असतातात-

तुम्हाला हे ऐकून कदाचित धक्का बसेल की तुमच्या जुन्या उशीमध्ये धुळ व जंतू अाहेत.पण हे खरे आहे की अस्वच्छता,प्रदूषण,घरातील धूळ,स्वयंपाकघरातील काजळी,घरातील पाळीव प्राणांचा वावर या अशा अनेक गोष्टींमुळे तुमची जुनी उशी खराब होऊ शकते.जर तुम्हाला तुमच्या जुन्या उशीमुळे नीट झोप येत नसेल तर प्रथम तुमच्या उशी कव्हरला कोमट पाण्यामध्ये स्वच्छ धुवा.या पिलोच्या कव्हरमध्ये असलेल्या धुळीमुळे तुम्हाला  अॅलर्जी होऊ शकते.अश्या उशी कव्हरमधील धुळ श्वासावाटे नाकात गेल्यामुळे तुम्हाला अस्थमाचा देखील त्रास होऊ शकतो.

तुम्हांंला मानदुखी अथवा पाठीचे दुखणे होण्याची शक्यता असते-

सर्वात वाईट गोष्ट म्हणजे जर तुम्ही तुमच्या मळक्या व आकार बदलेल्या जुन्या उशीवर झोपलात तर तुम्हाला पाठदुखी, मानदुखीसारख्या वेदनेला सामोरे जावे लागू शकते. अशा अस्वस्थ झोपेमुळे दैनंदिन जीवनात तुम्हाला अनेक समस्या निर्माण होऊ शकतात. झोपताना तुमच्या मानेला आधाराची गरज असते पण जर तुमच्या जुन्या उशीमुळे मानेला व्यवस्थित आधार मिळाला नाही तर तुमच्या मानेच्या दुखण्यात अधिक वाढ होते.जुनी पिलो तशीच वापरल्यामुळे पुढे  मणका व मानेमध्ये मुंग्या येणे किंवा हे अवयव बधीर होण्याची समस्या निर्माण होते. हे नक्की वाचा डाव्या कुशीवर झोपणे का ठरते फायद्याचे ?

जुनी उशी नेमकी कधी बदलावी?

जुनी उशी बदलण्याची वेळ झाली हे ओळखण्यासाठी काही संकेत-

१.तुम्ही विकत घेतली तशी ती उशी आता दिसते का?

२.उशी मळली अथवा त्याच्यावर धुळ जमा झाली आहे का?

३.उशी डोक्याखाली घेतल्यानंतर अस्वस्थ वाटते का?

४.सकाळी उठल्यावर मान ,पाठ व गुडघे हे अवयव जखडतात का?

५.उशीवरील धुळीमुळे कुबट वास येतो का?

या प्रश्नांची उत्तरे जर होय अशी असतील तर तुमची जुनी उशी बदण्याची वेळ झाली आहे असे समजा.

योग्य उशी कशी निवडाल?

तुमच्यासाठी योग्य उशी कोणती हे सांगणे तसे कठीण आहे.यासाठी निरानिराळ्या उशीचा वापर करा ज्यामुळे तुमच्या आवडीची व आरामदायक उशी तुम्हाला नक्कीच मिळेल.

यासाठी पहा हे काही उशीचे प्रकार-

पॉलिस्टर पिलो-

बाजारात मायक्रोफायबर आणि क्लस्टरफील असलेल्या या पॉलिस्टर पिलो सहज उपलब्ध असतात.या पिलो स्वस्त असल्यानेे सर्वसामान्यांच्या खिशाला परवतात.या पिलो तुम्ही मशीनवॉश करु शकता.त्याचप्रमाणे या पिलो वर्षातून अथवा दोन वर्षातून एकदा बदलणे गरजेचे असते.

लेटेक्स पिलो-

फोम कोर आणि ग्रॅन्युलेट फोम या दोन प्रकारात या पिलो उपलब्द असतात.या पिलो खुप आरामदायक असल्यामुळे त्यांच्या वापरामुळे झोप चांगली मिळते.त्याचप्रमाणे लेटेक्स पिलो किमान पंधरा ते वीस वर्ष टिकतात.या पिलो थोड्या महाग असतात मात्र त्यांच्या वापरामुळे डोके व मानेला चांगला आधार मिळू शकतो.

मेमरी फोम-

या पिलो वर डोके ठेवल्यास डोके व मानेच्या आकारानुसार त्या पिलोचा आकार बदलतो.तीव्र मानदुुखी अथवा पाठदुखी असणा-या लोकांना या पिलो वापण्याचा सल्ला देण्यात येतो.गर्भवती महिलांनी या पिलोचा वापर करणे योग्य असते.या पिलो देखील पंधरा ते वीस वर्ष टिकतात.

फेदर पिलो-

या पिलो महाग असतात.या पॉलिस्टर पिलोपेक्षा अधिक काळ टिकतात.मात्र या पिलोमुळे मानेला योग्य आधार मिळणे कठीण असते.

वॉटरफ्लो पिलो-

वॉटरफ्लो पिलो हा पिलोचा एक आधुनिक प्रकार अाहे.या पिलो हायपोअॅलर्जीक असून त्या मऊ असतात.या पिलो मधील वॉटरपाऊचमुळे मानेला योग्य आधार व आराम मिळतो.

प्रतिबंधनात्मक उपाय-

जर तुम्हाला तुमची पिलो त्वरीत बदलायची नसेल तर हे जरुर करा.

१.दर आठवड्याला उशी हॉट ड्रायर मध्ये ठेवा त्यामुळे त्यांच्यातील जीवजंतूचा नाश होईल

२.केस ओले घेऊन उशीवर झोपू नका.

३. शक्य असल्यास बेडरुमसाठी dehumidifier खरेदी करा.

४.चांगली स्वच्छ उशी निवडा.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

जगभरात चहा हे पेय अगदी आवडीने घेतले जाते.चहा दिवसभरात कधीही घेता येत असला तरी सर्वसाधारणपणे अनेक लोक दिवसाची सुरुवात फ्रेश करण्यासाठी सकाळी चहा घेतात.थंडीच्या दिवसात कडक,वाफाळता चहा घेतला जातो तर उन्हाळ्यामध्ये थंडगार आईस-टी घेणे अनेकांना आवडते.चहामध्ये सुगंध आणि चवीसोबत फ्लेवोनॉईड हे औषधी घटक सुद्धा  असतात.फ्लेवोनॉईडमुळे शरीरातील रोगप्रतिकारशक्ती वाढते.चहा हे पेय तयार करणे अगदी सोपे व सर्वसामान्यांच्या खिशाला परवडणारे असते.

जाणून घेऊयात भारतातील प्रत्येक घरात केल्या जाणा-या मसाला चहा आणि जगभरात हेल्थ ड्रिंक म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या ग्रीन टी मधील काही औषधी गुणधर्म

मसाला चहा-

भारतातील प्रत्येक घरात दररोज मसाला चहा केला जातो.या चहा मध्ये दूध,साखर आणि चहाचा मसाला वापरण्यात येतो.मसाला चहा मध्ये वापरण्यात आलेल्या मसाल्यांमुळे या चहाला कडक सुगंध व चव येते.मसाला चहा मध्ये वेलची,लवंग,दालचिनी,सुंठ,मिरपूड आणि तुळसीची पाने या मसाल्यांचा वापर करण्यात येतो.या विविध मसाल्यांच्या मिश्रणामुळे आरोग्यासाठी हितकारक आणि उत्तम अॅन्टीऑक्सिडंट असलेले मसाला चहा हे पेय तयार होते. जाणून घ्या आश्चर्यकारक- चहा पिणे आरोग्याला हितदायी !

मसाला चहामध्ये वापरण्यात येणा-या प्रत्येक मसाल्याच्या पदार्थांमध्ये विशिष्ठ औषधी गुणधर्म असतात.

वेलची-

वेलचीच्या सेवनामुळे पचनशक्ती सुधारते व अॅसिडीटी कमी होते.जर तुम्हाला या पचनाबाबत एखादी समस्या असेल तर घरच्या घरी एक वेलचीयुक्त चहा घेणे तुमच्या आरोग्यासाठी फायद्याचे ठरेल.

लवंग-

लवंग हे एक प्रभावी अॅन्टीऑक्सिडंट आहे.यामुळे श्वसनमार्गातील इनफेक्शन कमी होते.शरीरातील दाह कमी होतो व पचनक्रिया देखील सुधारते.

दालचिनी-

दालचिनीमुळे फॅट्स कमी होतात व शरीर निरोगी,सुदृढ राहते.दररोज एक दालचिनी स्टीक तुमच्या चहाच्या कपात ढवळून तुम्ही तुमचा दिवस अधिक फ्रेश करु शकता.

आले-

डोकेदुखी,खोकला,सर्दी व तापामध्ये आले घेतल्यास आराम मिळतो.आल्यामुळे शरीरातील दाह कमी होतो.रुमाटर अर्थ्रायटीस सारख्या विकारातील रुग्णांना सांधेदुखीवर चहातून आले घेतल्याने फायदा मिळतो. जाणून घ्या गवती चहा दूर करेल हे ’6′ आजार !

काळीमिरी-

काळीमिरी देखील एक उत्तम अॅन्टीऑक्सिडंट असल्याने सर्दी-खोकला व श्वसनाच्या  समस्येमध्ये ती गुणकारी ठरते.काळीमिरी मुळे आतड्याच्या समस्या व जंतूसंसर्ग कमी होतो.

तुळसीची पाने-

तुळसीच्या पानांमुळे चहाला सुंदर सुगंध येतो.चहात तुळशीची पाने टाकल्याने शरीरावरचा व मनातला ताण कमी होतो.त्याचप्रमाणे शरीरात रोगप्रतिकारशक्ती वाढते.

मसाले चहामध्ये वापरण्यात आलेल्या मसाल्यांमुळे आरोग्यावर चांगले परिणाम होतात.मात्र यासाठी मसालाचहा योग्य पदद्धतीने तयार करणे गरजेचे आहे.चहा मध्ये म्हशीचे अथवा डबलफॅट मिल्क वापरल्याने तुमच्या शरीरात फॅट्स वाढण्याची शक्यता असते.त्याचप्रमाणे चहात साखर वापरल्यामुळे कॅलरीज देखील वाढतात .

ग्रीन टी-

ग्रीन टी ही मुळचे चायना मधील पेय आहे.ग्रीन टी मध्ये फ्लेवोनॉईड्स व अॅन्टीऑक्सिडंट असतात.ग्रीन टी घेणे आरोग्यासाठी उत्तम असते कारण या चहामध्ये इतर चहा प्रमाणे फरमेंटेशन साठी कोणतीही प्रक्रिया केली जात नाही.त्यामुळे  ग्रीन टी मध्ये योग्य प्रमाणात फायटोकेमिकल व अॅन्टीॉक्सिडंट राखले जातात.

ग्रीन टी मधील अॅन्टीॉक्सिडंट घटकांमुळे हे पेय आरोग्यासाठी उत्तम ठरते.त्याचप्रमाणे ग्रीन टी मध्ये कॅलरीज कमी प्रमाणात असल्याने वजन कमी करण्यासाठी देखील ते फायद्याचे ठरते.ग्रीन टी घेतल्यामुळे मेटाबॉलिजम सुधारते व फॅट्स कमी होतात.त्याचप्रमाणे रक्तातील ग्लुकोजची पातळी नियंत्रित ठेवण्यासाठी मधूमेहींनी ग्रीन टी घेणे फायद्याचे ठरते. वजन घटवण्यासाठी किती आणि कसा प्याल ‘ग्रीन टी’ हे देखील अवश्य जाणून घ्या.

मसाला चहा व ग्रीन टी पैकी नेमका कोणता चहा घेणे आरोग्यासाठी योग्य ठरेल.

मसालाचहा व ग्रीन टी ही दोन्ही पेये घेणे आरोग्यासाठी हितकारक आहे.मात्र मसाला चहा मधील दूध आणि साखरेच्या वापरामुळे रक्तातील साखर व फॅट्स वाढण्याचा धोका असू शकतो.ग्रीन टी मध्ये यामधील कोणतेही घटक वापरण्यात न आल्यामुळे वजन कमी करण्यासाठी व रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवणे सोपे होते.

वजन नियंत्रित ठेवण्यासाठी व निरोगी आयुष्यासाठी दिवसभरात फक्त एक ते दोन वेळाच मसाला चहा व दिवसभरात कधीही ग्रीन-टी तुम्ही घेऊ शकता.मसाला चहामध्ये फक्त स्किम्ड दूधाचा वापर करा ज्यामुळे तुमच्या कॅलरीज वाढणार नाहीत.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

गर्भात असताना बाळासोबत सोबत गप्पा मारल्याने तुमचे बाळासोबत चांगले बॉन्डींग निर्माण होते व  त्यामुळे इतरही अनेक चांगले फायदे होतात.  बाळाच्या जन्मानंतर त्याच्यासोबत सुदृढ नाते निर्माण करण्यासाठी गर्भधारणेचा काळ खुप फायद्याचा ठरतो.मात्र दिवसभराच्या दगदगीमध्ये या गोष्टीचा विसर पडण्याची शक्यता असते.तज्ञाच्या मते बाळासोबत पोटात असल्यापासून संवाद साधल्याने बाळावर चांगले संस्कार करता येतात.

भावी मातापितांनी गर्भातील बाळासोबत संवाद साधल्याचे परिणाम-

१. बाळाच्या श्रवणशक्तीला चालना मिळते-

बाळाची श्रवणशक्ती गर्भारपणाच्या चौदाव्या किंवा दुस-या तिमाहीतील दुस-या आठवड्यापासून आकार घेऊ लागते.त्यामुळे या काळात गर्भवती महीलाचे डॉक्टर त्यांना गर्भाशयातील बाळासोबत संवाद साधण्याचा सल्ला देतात.

मुंबईतील सुप्रजा फांऊडेशन व आयव्हीएफ सेंटरच्या बालरोगतज्ञ डॉ.गीतांजली शाह यांच्या मते गर्भाशयातील बाळासोबत संवाद साधल्याने बाळाच्या श्रवणशक्तीला चालना मिळते.त्याचप्रमाणे या काळात त्याच्या मेंदूतील चेतासंस्थेचे बंध मेंदूसोबत जुळण्यास मदत होत असते ज्यामुळे पुढे त्याला आवाज ऐकणे शक्य होते.यासाठी डॉ. शाह नवमातांना बाळासोबत फक्त बोलण्याचाच नव्हे तर गाणे किंवा बडबडगीत गाण्याचा देखील सल्ला देतात.

२. बाळामध्ये भाषणकला विकसित होते-

गर्भाशयात असताना बाळासोबत गप्पा मारल्याने बाळाला शब्द व भाषा समजण्यास मदत होते.यामुळे बाळामधील सामाजिक कौशल्याचा देखील विकास होतो.डॉ.शाह यांच्या सल्लानूसार गर्भापासून बाळासोबत संवाद साधल्याने त्याचा चांगला फायदा बाळाच्या जन्मानंतर होतो.तुमचे बाळ गर्भात असताना केलेल्या संवादातील शब्द  व वाक्यरचना लक्षात ठेवते व जन्मानंतर ते शब्द पुन्हा तुमच्या संवादात आल्यास त्या शब्दांना योग्य प्रतिक्रिया देते.यामुळे बाळ शब्द लक्षात ठेवून ते उच्चारण्याचा ते प्रयत्न करते.

३. सुरक्षेची भावना तयार होते-

गर्भातील बाळाच्या आरोग्यासाठी तुम्ही सर्व काळजी घेता.यासाठी तुम्ही योग्य आहार घेता,चांगले वागता,पुरेशी विश्रांती व व्यायाम करता.यासोबत तुम्ही जर बाळासोबत सतत संवाद साधला तर त्याला गर्भामध्ये सुरक्षित वाटते.बाळाला गर्भात एकटे न वाटता त्याच्यामध्ये सुरक्षित भावना निर्माण होण्यासाठी गर्भात असताना त्याच्यासोबत संवाद साधा.डॉ.शाह यांच्या मते गर्भात बाळाला सुरक्षित वाटण्यासाठी आईच्या आवाजाशिवाय चांगला पर्याय दुसरा कोणताही नाही.

४. यामुळे मेंदूला चालना मिळण्यास मदत होते-

आईसोबत बाळाच्या पित्याने देखील गर्भातील बाळासोबत संवाद साधणे आवश्यक असते.डॉ.शाह यांच्या मते सुरवातीपासून गर्भातील बाळासोबत संवाद साधल्याने बाळ दोन्ही पालकांचे आवाज ओळखू शकते.सामान्यत: वडीलांचा आवाज मोठा तर आईचा आवाज सौम्य असतो.याचे ज्ञान गर्भातच बाळाला झाल्याने त्याचा मेंदूचा व पाचही ज्ञानेद्रिंयाचा विकास होतो.

भावी पालकांना गर्भातील बाळासोबत संवाद साधल्याचा काय फायदा होतो-

५. पालकांमधील संवाद साधण्याची कला सुधारते-

पालकांनी कसे वागावे हे कोणाकडून शिकता येत नाही तर हे कौशल्य पालकांना स्वत:च्या आचरणातून विकसित करावे लागते.गर्भापासून बाळासोबत संवाद साधल्याने त्यांच्या मध्ये सुजाण पालकत्वाची भावना निर्माण होण्यास मदत होते.डॉ.शाह याच्या मते प्रत्येक पालकामध्ये उत्तम पालकत्वाची भावना असते पण बाळासोबत संवाद करण्यामुळे नवमाता-पितांना पालकत्वाचा एक दृष्टीकोण प्राप्त होतो.बाळासोबत बोलताना पालक स्वत:चे आत्मनिरिक्षण करु लागतात.ही जाणिव तुम्हाला बाळ पोटात असताना खाण्या-पिण्याच्या व विश्रांतीच्या योग्य सवयी लावण्यास मदत करते.एक पालक या भावनेतून तुम्ही अधिक जबाबदारीने वागू लागता.

६. गर्भातील बाळाच्या आरोग्याची अधिक काळजी घेण्यास मदत होते-

डॉ.शाह यांच्या मते जर गर्भातील बाळ सतत झोपलेले अथवा अस्वस्थ असेल तर त्याच्यासोबत गप्पा मारल्याने त्याला प्रोत्साहन मिळते.यासाठी पोटावरुन हलका हात फिरवा व त्यासोबत गप्पा मारा त्यामुळे बाळ गर्भात अस्वस्थ असल्यास त्याला आराम मिळेल.

७. वैयक्तिक जबाबदा-या समजण्यास मदत होते-

गर्भारपण आणि प्रसुतीकळा ही फक्त मातेची जबाबदारी नाही. बाळाच्या वडीलांची देखील ही जबाबदारी असते.जर बाळाच्या वडीलांना प्रसुतीकळा व बाळाचा जन्म या प्रकियेची भिती वाटत असेल तर त्यांनी बाळांसोबत संवाद साधल्यास ही भिती कमी होण्यास मदत होते.त्याचप्रमाणे यामुळे आई-वडील या दोघांचेही बाळासोबत असलेले नाते अधिक दृढ होण्यास मदत होते.डॉ.शाह यांच्या मते बाळाच्या जन्माच्या वेळी दोन्ही भावी पालकांच्या काही जबाबदा-या असतात.बाळाच्या जन्माच्या वेळी गर्भवती महीलेला तिच्या जोडीदाराच्या प्रेमाची व प्रोत्साहनाची अधिक गरज असते.गर्भात असताना बाळासोबत संवाद साधल्याने या जबाबदा-या पार पा़डणे दोन्ही पालकांना सोपे जाते.

८. वैवाहिक समस्या दूर करण्यास मदत होते-

वैवाहिक समस्या व कुटूंब कलहाचा गर्भारपणाच्या सुंदर काळात देखील काही जोडप्यांना मनस्ताप होत असतो.डॉ.शाह यांच्या सल्लानूसार अशा वैवाहिक समस्या असलेल्या जोडप्यांनी एकत्रितपणे गर्भातील बाळासोबत संवाद साधल्यास या समस्या दूर करता येतात.यासाठी दररोज नित्यनेमाने किमान २५ मिनीटे तुमच्या होणा-या बाळासोबत संवाद साधा.या प्रक्रियेमुळे तुम्ही तुमच्या अहंकारापेक्षा बाळाला अधिक महत्व देऊ लागता.व त्यामुळे तुमच्या दोघांमधील संवाद सुधारुन तुम्ही सुजाण पालकत्वाच्या दिशेेने वाटचाल करु लागता.या संवादामुळे आयुष्यातील कोणतीही कठीण समस्या दूर करता येते.तुमच्या जो़़डीदारासोबत आयुष्यभर सुखाचा संसार करण्यासाठी व उत्तम पालक होण्यासाठी दररोज तुमच्या होणा-या बाळासोबत संवाद साधणे विसरु नका.

विशेष टिप-गर्भाशयात बाळासोबत गप्पा मारण्यासाठी त्याला एखादे लाडाचे नाव द्या.हे नाव मुलगा अथवा मुलगी दोघांनाही चालेल असे ठेवा.त्या नावाने संबोधून बाळासोबत गप्पा मारल्यामुळे तुमच्या बाळासोबत तुमचे नाते अधिक दृढ होण्यास मदत होईल.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

किडनीस्टोनचा त्रास प्रचंड वेदनादायी असल्याने तो पुन्हा उलटू नये म्हणून कटाक्षाने आहाराचे पथ्यपाणी पाळणे गरजेचे आहे. आहारात काही पथ्यपाणी सांभाळत भरपूर पाणी पिणे गरजेचे असते. मात्र केवळ पाणी पित राहणं कंटाळवाणं वाटत असल्यास इन्फ्युज्ड वॉटर, नारळपाणी, ताक, छास अशा हेल्दी पर्यायांचा आहारातील समावेश वाढवणं गरजेचं आहे. यामुळे शरीरातील पाण्याचे प्रमाण सुधारण्यास मदत होते. मात्र त्याऐवजी एअरेटेड ड्रिंक्स, कोला यासारखी पेयं पिणं टाळा.

एअरेटेड किंवा कार्बोनेटेड बेव्हरेजेसमुळे किडनीस्टोनचा त्रास अधिक वाढतो. यामध्ये अ‍ॅसिडीक घटक अधिक असतात. मूत्र हे अल्कलाईन स्वरूपाचे असते. एअररेटेड ड्रिंक्समधील अ‍ॅसिडीक लिक्विड शरीरात 36 तास राहते. त्यातून तयार होणारे मूत्र अ‍ल्कलाईन स्वरूपापेक्षा अधिक अ‍ॅसिडीक होते. त्यामुळे तुम्ही दिवसाला 6-7 कॅन एअररेटेड ड्रिंक्स प्यायल्यास त्याचा सहाजिकच त्याचा किडनीवर परिणाम होतो. असा सल्ला Lilavati, Breach Candy, Saifee Hospital चे Uro-Oncological & Robotic Surgeon, डॉ. अनूप रमाणी देतात.

डॉ. रुमाणीच्या मते, ज्या मुलांना सतत एअरेटेड आणि कार्बोनेटेड ड्रिंक पिण्याची सवय असते. त्यांच्यामध्ये लहानवयातच किडनीस्टोनचा धोका बळावतो. अनेक संशोधनातूनही हे पुढे आले आहे.

the Journal of Clinical Epidemiology च्या १९९२ मध्ये प्रकाशित केलेल्या अहवालानुसार, सॉफ्ट ड्रिंक पिण्याची सवय आणि मुतखड्याचा त्रास यांचा एकमेकांशी संबंध असतो. 18-75 वयोगटातील 1009 मुतखड्याचा त्रास असलेल्या पुरूषांना दिवसाला 160 मिली सॉफ्ट ड्रिंक दिले. निम्म्या लोकांनी अशाप्रकारचे पेय घेण्यास नकार दिले. तर उरलेल्या निम्म्या लोकांनी ड्रिंक प्यायल्यानंतर त्यांच्या आरोग्यावर कटाक्षाने लक्ष ठेवण्यात आले. ज्यांनी सॉफ्ट ड्रिंक घेणे टाळले त्यांच्यामध्ये पुन्हा 3 वर्षात  मुतखडा न परतण्याचा त्रास 6.4 %अधिक होता.

Clinical Journal of American Society of Nephrology च्या अहवालानुसार, चहा,कॉफी, बिअर यांच्या तुलनेत साखरयुक्त सोडा अतिप्रमाणात घेतल्यास किडनीस्टोन जडण्याचा त्रास अधिक वाढतो.

सॉफ्ट ड्रिंकमध्ये फॉस्फफरिक अ‍ॅसिड अधिक असल्याने किडनीस्टोनचा धोका वाढतो. असा अहवाल  journal Epidemiology मध्ये प्रकाशित करण्यात आला आहे.  फॉस्फरसचे प्रमाण अधिक असलेल्या कोला सारख्या पेयामुळे किडनीस्टोनचा त्रास वाढतो.
Read this in English
Translated By – Dipali Nevarekar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

Reference:

[1]1: Shuster J, Jenkins A, Logan C, Barnett T, Riehle R, Zackson D, Wolfe H, Dale R, Daley M, Malik I, et al. Soft drink consumption and urinary stone recurrence: a randomized prevention trial. J Clin Epidemiol. 1992 Aug;45(8):911-6. PubMed PMID: 1624973.

[2]1: Ferraro PM, Taylor EN, Gambaro G, Curhan GC. Soda and other beverages and the risk of kidney stones. Clin J Am Soc Nephrol. 2013 Aug;8(8):1389-95. doi:10.2215/CJN.11661112. Epub 2013 May 15. PubMed PMID: 23676355; PubMed Central PMCID: PMC3731916.

[3] Saldana, T. M., Basso, O., Darden, R., & Sandler, D. P. (2007). Carbonated beverages and chronic kidney disease. Epidemiology (Cambridge, Mass.),18(4), 501.

आजकाल प्रोटीन सप्लिमेंट घेण्याचे प्रमाण वाढत आहे.जीममध्ये जाणा-यांमध्ये याचे प्रमाण अधिक असते.जीम ट्रेनर तुम्हाला सप्लीमेंट घेण्याचा सल्ला देतात.मात्र अनेक लोकांमध्ये याबाबत अजूनही संभ्रम आढळून येतो.पहील्यांदाच जीममध्ये गेलेल्या व्यक्तीने देखील सप्लीमेंट घेणे आवश्यक असते का? किंवा असे अनेक प्रश्न तुमच्या मनात निर्माण होतात.या शंकाचे निरसन करण्यासाठी सप्लिमेंट विषयी ही सविस्तर माहीती जरुर वाचा.

प्रोटीन सप्लीमेंटची नेमकी कोणाला गरज असते?

शरीरासाठी प्रोटीन्स खुप आवश्यक असतात.एक सामान्य व्यक्तीला त्याच्या वजनानूसार एका किलोमागे रोज एक ग्रॅम/तर एका खेळाडूला १.२ ते १.५ ग्रॅ/ बॉडी वेट प्रोटीन ची गरज असू शकते. खेळाडूंमधील हे प्रमाण मात्र त्यांच्या खेळानूसार बदलू शकते.तुमच्या शरीरासाठी आवश्यक प्रोटीन्स तुम्हाला नेहमीच्या आहारातून मिळत नाहीत म्हणून ही प्रोटीन्स सप्लीमेंट घ्यावी लागतात.या सप्लीमेंटचे पचन लवकर होते व ते लवकर शरीरात मिसळले जातात.पावडर,बार,मील रिप्लेसमेंट अशा स्वरुपात ते बाजारात सहज उपलब्ध असतात.तुमच्या  ट्रेनर अथवा डायटीशीएन च्या सल्लानूसार तुम्ही ते हेल्थ स्टोअर्स,स्पोर्टस शॉप किंवा ऑनलाईन खरेदी करु शकता. नक्की वाचा टीनएजर्सनी जीममध्ये घाम गाळणे योग्य आहे का ?

प्रोटीन्स सप्लीमेंट नेमकी कोणासाठी असतात-

• ज्यांना रोजच्या आहारातून पुरेसे प्रोटीन्स मिळत नाहीत ते प्रोटीन सप्लीमेॆट घेऊ शकतात.

• जीममध्ये वेट ट्रेनींग करणा-या लोकांना हे घेण्याचा सल्ला दिला जातो.त्यामुळे त्यांच्या स्नायूंमधील नूकसान भरुन निघते.

• वेटलिफ्टींग,बॉडीबिल्डींग करणा-या खेळाडूंना यांचा विशेष फायदा होतो.पण या खेळांडूंना यासोबत इतर पोषणमुल्यांची देखील तितकीच गरज असते.

• जखमी खेळाडूंना त्यांची जखम भरुन निघण्यासाठी प्रोटीन सप्लीमेंट घेण्याचा चांगला फायदा होतो.

प्रोटीन कोणत्या वेळी व किती प्रमाणात घेणे आवश्यक असते?

काम करणा-या लोकांनी त्यांच्या वजनानूसार १.२ ते १.५ ग्रॅम प्रति किलो या प्रमाणात प्रोटीन घ्यावे.आयसीएमआर(ICMR)च्या सल्ल्यानूसार तुमच्या वजनानूसार प्रतिकिलो एक ग्रॅम प्रोटीन तुम्ही घेऊ शकता.तुम्ही दूध,पाणी अथवा ज्यूस यामधून हे प्रोटीन घेऊ शकता.जर तुम्ही कठीण व्यायाम करीत असाल तर तुम्ही दिवसातून तीन वेळा २५ ते ३० ग्रॅम प्रोटीन घ्यायला हवे.यासाठी प्रथम ते सकाळी घ्या,मग तुमच्या व्यायामानंतर अर्धा तासाने पाण्यासोबत प्रोटीन घ्या आणि शेवटी रात्री झोपण्यापुर्वी तुम्ही ते घेऊ शकता. जाणून घ्या जीम बंद झाल्यानंतर घटवलेले वजन पुन्हा वाढते का ?

प्रोटीनची गुणवत्ता-

याचे मुल्यमापन बायोलॉजीकल वैल्यू नूसार ठरविण्यात येते.बायोलॉजीकल वैल्यू ही तुमच्या शरीरात ते  किती चांगल्या प्रकारे शोषले जाते यावर ठरु शकते.जर त्याची बायोलॉजीकल वैल्यू अधिक असेल तर सहाजिकच त्यामुळे स्नायू मजबूत होण्याची क्षमता अधिक असे असू शकते.

प्रोटीन चे प्रकार-

यामध्ये तीन प्रकार आहेत.

१.प्रोटीन कॉन्सन्ट्रेट-

हे एक कुठेही सहज उपलब्ध होणारे स्वस्त प्रोटीन आहे.यामध्ये कार्बोहायड्रेट, फॅट्स, मिनरल्स, पाणी आणि २९ते ८९ टक्के प्रोटीन्स असतात.

२.प्रोटीन आयसोलेट-

यामध्ये फॅट्स,कार्बोहायड्रेट कमी प्रमाणात असतात व तर प्रोटीन ९५ ते ९८ टक्के असतात.अन्न पदार्थांची ही एक कोरडी पावडर असते.

३.प्रोटीन हायड्रोलीसेट-

हे एक प्री- डायजेस्ट प्रोटीन आयसोलेट असते ज्याचा शरीराला जलद फायदा होतो.

बाजारात निरनिराळी प्रोटीन सप्लीमेंट्स उपदब्ध असतात.

१.व्हे प्रोटीन-

जीममध्ये जाणा-यांसाठी अत्यंत उपयोगी असे हे सप्लीमेंट आहे.यामध्ये ९० टक्के प्रोटीन असते.यामुळे शरीराला आवश्यक प्रोटीन मिळाल्यामुळे शरीरात पुरेशी उर्जा निर्माण होते.यामध्ये Branched Chain Amino Asids अधिक प्रमाणात असतात.यामध्ये Leucine असतात ज्यामुळे मांसपेशीतील नूकसान भरुन निघते.हे प्रोटीम पचनास हलके असते.तसेच हे कॉन्सन्ट्रेट, आयसोलेट आणि हायड्रोलीसेट या तिन्ही प्रकारात ते उपलद्ध असते.

२. सोया प्रोटीन-

हे सोयाबिनपासून बनविण्यात येते.याची चव जरी चांगली नसली तरी ते पाण्यात लवकर विरघळते. यामधील Phytoestrogens  मुळे टेस्टोस्टेरॉन ची पातळी कमी होते.तसेच याच्या सेवनामुळे स्त्रीयांच्या शरीरातील एस्ट्रोजीन या सेक्स हॉर्मोन्स मध्ये वाढ होण्यास मदत होते.यामध्ये अर्गीनाइन आणि ग्लूटेमाइन या एमिनो अॅसिड्स ची मात्रा अधिक असते. अर्गीनाइन मुळे Anabolic Growth हॉर्मोन्सला उत्तेजना व ग्लूटेमाइन मुळे स्नायूंमधील बिघाड कमी होतात.सोया प्रोटीन्समध्ये फॅट्स व कोलेस्ट्रॉल कमी प्रमाणात असते त्यामुळे हे ह्रदयासाठी उपयोगी असते.सोया प्रोटीन कॉन्सन्ट्रेट ,आयसोलेटेड,सोया पीठ,सोया दूध या प्रकारात उपलद्ध आहे. जाणून घ्या ( नक्की वाचा : जिम आणि डाएटशिवाय घटवा दिवसभरात 500 कॅलरीज ! )

३.कैसियन प्रोटीन-

कैसियन एक कॅलशियम युक्त दूध प्रोटीन आहे.ज्यामुळे स्नायूमधील बिघाड कमी होतात व नवीन मांसपेशी निर्माण करण्यास मदत होते.यामध्ये कैसियन प्रोटीन अधिक प्रमाणात असते.हे  एक पचनास जड असे प्रोटीन आहे.यामुळे शरीराला अधिक काळ उर्जा मिळते.रात्री झोपण्यापुर्वी हे घेतल्यास चांगला फायदा होतो.

४.एग प्रोटीन-

अंडे हा एक प्रोटीनचा उत्तम स्त्रोत आहे.हे प्रोटीन पावडर च्या रुपात उपलद्ध असते.याची बायॉलॉजिकल वैल्यू सर्वात अधिक असते.तसेच यामध्ये फॅट्स व कोलेस्ट्रॉलचे प्रमाण खुप कमी असते.याचे पचन सहज होते त्यामुळे शरीराला हळूहळू उर्जा मिळते.

५.पी प्रोटीन-

हे मटर या भाजी पासून तयार करण्यात येणारे प्रोटीन आहे.यामुळे अॅलर्जी होण्याचा धोका कमी होतो.यामध्ये ब्रांच अमिनो अॅसिडसह सर्व आवश्यक अमिनो अॅसिड्स असतात.हे पचनास हलके असते.वर्कआऊट नंतर किंवा आधी तुम्ही ते घेऊ शकता.

६.राईस प्रोटीन-

ब्राऊन राईस पासून हे प्रोटीन तयार केले जाते.हे प्रोटीन पचायला इतर प्रोटीनपेक्षा जड असते.तसेच यामध्ये सिस्टीन व मेथियोनाईनची मात्रा अधिक असते.

७.हेम्प प्रोटीन-

हे प्रोटीन हेम्प सीड्स पासून बनवण्यात येते.त्यात अधिक प्रमाणात फायबर,प्रोटीन,ओमेगा फॅटी अॅसिड,मॅग्नेशियम,आर्यन,झिंक आणि पोटॅशियम सारखी खनिजे असतात.तसेच ते पचनास हलके असते.

ही प्रोटीन्स कोण घेऊ शकते-

१.वेगन व शाकाहारी-

शाकाहारी सोया आणि व्हे प्रोटीन घेऊ शकतात.यामध्ये फॅट्स आणि कोलेस्ट्रॉल कमी प्रमाणात असते. त्यांच्यासाठी पी प्रोटीन देखी चांगला पर्याय असू शकतो.वेगन राईस आणि पी प्रोटीन घेऊ शकतात.यात व्हे प्रोटीन इतकेच अमिनो अॅसिड असते.

२.लैक्टोज किंवा ग्लूटेन इंटोलरेंट-

लैक्टोज किंवा इंटोलरेंट प्रमाणेच एखाद्या व्यक्तीला जर दूध पचत नसेल तर त्यांनी व्हे प्रोटीन घ्यावे.कारण यामध्ये कार्बोहायड्रेट असतात.ज्यांना दूधाची अॅलर्जी आहे अशा लोकांना एग प्रोटीन देखील फायद्याचे ठरु शकते.त्याचप्रमाणे तुमच्यासाठी सोया,पी किंवा राईस प्रोटीन घेणे देखील एक चांगला पर्याय असू शकतो.

३.वेळ-

जर तुम्ही अॅथलीट असाल तर तुम्ही दिवसातून कोणत्याही वेळी प्रोटीन घेऊ शकता.प्रोटीन मुळे मसल्स प्रोटीन ब्रेकडाऊन कार्बोहीयड्रेट(MPB)वाढते.त्याचप्रमाणे का कार्बोहीयड्रेट असलेले प्रोटीन घेतल्याने मसल्स प्रोटीन सिंथेसिस(MPS)वाढते.हे दोन्ही वर्कआऊट केल्यानंतर वाढतात.प्री  आणि पोस्ट वर्कआऊटमुळे MPB कमी होते तर MPS वाढते.पोस्ट वर्कआऊट साठी व्हे प्रोटीन चांगला पर्याय आहे.हळूहळू पचणा-या या प्रोटीनमुळे रात्रभर MPS अधिक राहते.

४.स्नायू बळकट करण्यासाठी-

स्नायू बळकट करण्यासाठी व्हे प्रोटीन एक चांगला पर्याय आहे.यामुळे वर्कआऊट करताना शरीराला आवश्यक ती ऊर्जा व प्रोटीन मिळते.तुम्ही हे व्यायामा आधी किंवा नंतर कधीही घेऊ शकता.

५.बॉडीबिल्डिंग व हार्डग्रेनर्स-

यांच्यासाठी व्हे प्रोटीन अधिक उपयुक्त आहेत.कारण यामध्ये क्रिएटीन, फायबर, विटामिन, मिनरल्स अधिक प्रमाणात असतात.याचा मसल्स गेन करण्यासाठी चांगला फायदा होतो.वयात येणा-या मुले मसल कमवण्यासाठी ही प्रोटीन घेतात.

ज्या लोकांना खुप मेहनत घेतल्यावर देखील स्नायूंवर विशेष परिणाम जाणवत नाही अशा लोकांना हार्डग्रेनर्स म्हणतात.त्यांना वर्कआऊट बरोबर खाणे देखील गरज असते.वेट गेनर सप्लीमेंटमध्ये कॉर्बोहायड्रेट जास्त प्रमाणात असतात.मात्र त्यांना यासोबत प्रोटीनची देखील गरज असते.यासाठी त्यांनी व्हे,कैसियन किंवा एग प्रोटीन घ्यावे

६.तुमच्या बजेटनूसार-

व्हे प्रोटीन वेगवेगळ्या प्रकारात उपलब्ध असले तरी ते महाग आहे.मात्र जर तुमचे बजेट व्यवस्थित असेल तर तुम्ही मिश्र प्रोटीन सप्लीमेंट घेऊ शकता.हे तीन प्रकारात उपलद्ध असते.सोया प्रोटीन देखील अनेक प्रकारात उपलद्ध असून त्यांची किंमत वेगवेगळी असते.

७.मील रिप्लेसमेंटसाठी-

दर तीन तासांनी खाल्याने तुमच्या शरीराला फॅट बर्न करण्यासाठी सहकार्य मिळते.शरीरात पुरेसे अन्न असल्यास रक्तातील साखर देखील नियंत्रित राहते.ंयामुळे स्नायू मजबूत राहतात व शरीराला पुरेशी उर्जा मिळते.

यासाठी जर दिवसभरात सहा वेळा खाणे तुम्हाला शक्य नसेल तर तुम्ही प्रोटीन सप्लिमेंट घेऊ शकता.तुम्ही घेतलेल्या प्रोटीनमध्ये साखर,कार्बोहायड्रेट आणि शरीराला आवश्यक फॅटी अॅसिड्स असतात.ज्यामुळे तुमच्या शरीराला कमी कॅलरीज मध्ये देखील जास्त प्रोटीन्स मिळतात.मात्र याचा दिर्घकाळ उपयोग केल्यास कधीकधी पचनाचे विकार होण्याची शक्यता असते.

८.मधूमेहींसाठी-

मधूमेही झीरो शूगर आणि कार्बोहायड्रेट असलेले प्रोटीन घेऊ शकतात.यासाठी ओबीक्यूर(Obicure)प्रोडक्टस देखील ते वापरु शकतात.ज्यामध्ये हाय प्रोटीन,फायबर व कमी कॅलरीज आणि फॅट्स असतात.यासाठी तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला जरुर घेणे आवश्यक आहे.

९.महिलांसाठी-

महीला व्हे प्रोटीन घेऊ शकतात.यासोबत प्री आणि पोस्ट मेनोपॉजसाठी त्यांनी सोया प्रोटीन घेणे चांंगला पर्याय ठरु शकतो.कारण यामध्ये अधिक प्रमाणात प्रोटीन्स असतात.

१०.व्यस्त जीवनशैली असणा-यांसाठी-

जर तुम्ही खुप व्यस्त असाल आणि तुम्हाला दूधामध्ये प्रोटीन मिसळून घ्यायला देखील वेळ मिळत नसेल तर तुम्ही रेडी टू ड्रींक प्रोटीन शेक घेऊ शकता.यामध्ये हाय प्रोटीन आणि कमी कार्बोहायड्रेट आणि काही आवश्यक फॅटी अॅसिड्स असतात.यामुळे तुमचे पोट भरते ज्यामुळे तुम्ही बाहेरचे पदार्थ कमी खाता.

प्रोटीनचे दुष्परिणाम-

• तरुणमुलांमध्ये तज्ञांच्या सल्लाशिवाय प्रोटीनच्या आहारी गेल्यामुळे काही दुष्परिणाम आढळून आले आहेत

• प्रोटीन्सचा तज्ञांच्या सल्ल्याशिवाय वारंवार वापर केल्यास किडनी आणि इतर अवयवांवर दुष्परिणाम होतो.

• यकृताच्या कार्यात अडथळा होऊ शकतो.

• व्हे प्रोटीन मुळे किडनी स्टोनची समस्या निर्माण होऊ शकते.

• बद्धकोष्ठतेचा त्रास होऊ शकतो.

• प्रोटीनच्या सेवनामुळे पोषण कमी होऊन वजन वाढू शकते.

. Kanda A, Nakayama K, Fukasawa T, Koga J, Kanegae M, Kawanaka K, Higuchi M. Post-exercise whey protein hydrolysate supplementation induces a greater increase in muscle protein synthesis than its constituent amino acid content. Br J Nutr. 2013 Sep 28;110(6):981-7. doi: 10.1017/S0007114512006174. Epub 2013 Feb 7. PubMed PMID: 23388415.

2. van Vliet S, Burd NA, van Loon LJ. The Skeletal Muscle Anabolic Response to Plant- versus Animal-Based Protein Consumption. J Nutr. 2015 Sep;145(9):1981-91. doi: 10.3945/jn.114.204305. Epub 2015 Jul 29. Review. PubMed PMID: 26224750.

3. Volek JS, Volk BM, Gómez AL, Kunces LJ, Kupchak BR, Freidenreich DJ, Aristizabal JC, Saenz C, Dunn-Lewis C, Ballard KD, Quann EE, Kawiecki DL, Flanagan SD, Comstock BA, Fragala MS, Earp JE, Fernandez ML, Bruno RS, Ptolemy AS, Kellogg MD, Maresh CM, Kraemer WJ. Whey protein supplementation during resistance training augments lean body mass. J Am Coll Nutr. 2013;32(2):122-35. doi: 10.1080/07315724.2013.793580. PubMed PMID: 24015719.

4. Tang JE, Moore DR, Kujbida GW, Tarnopolsky MA, Phillips SM. Ingestion of whey hydrolysate, casein, or soy protein isolate: effects on mixed muscle protein synthesis at rest and following resistance exercise in young men. J Appl Physiol (1985). 2009 Sep;107(3):987-92. doi: 10.1152/japplphysiol.00076.2009. Epub 2009 Jul 9. PubMed PMID: 19589961.

5. Kurzer MS. Hormonal effects of soy in premenopausal women and men. J Nutr. 2002 Mar;132(3):570S-573S. Review. PubMed PMID: 11880595.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

अनेक दशकांपासून फर्टिलिटी आणि गर्भधारणेबाबत काही समज-गैरसमज प्रचलित आहेत.पुर्वीपासून चालत आलेल्या या समजांमुळे आजही अनेक जोडपी फर्टिलिटीबाबत डॉक्टरांचा सल्ला घेणे टाळतात.

दिल्लीतील मदर लॅप आयव्हीएफ सेंटरच्या मेडीकल डायरेक्टर व आयव्हीएफ स्पेशलिस्ट डॉ.शोभा गुप्ता यांच्या कडून जाणून घेऊयात फर्टिलिटी आणि गर्भधारणेबाबत असलेल्या अशाच काही प्रचलित समज-गैरसमजांबाबत

समज १-महीलांप्रमाणे पुरुषांमध्ये फर्टिलिटीबाबत कोणतीही मर्यादा नसते.पुरुषांमध्ये त्यांच्या वयाच्या ८० वर्षांनंतरही शुक्राणूंची निर्मिती होत असते.त्यामुळे फर्टिलिटी उपचारांची गरज पुरुषांना नसून फक्त महीलांना आहे-

पुरुषांमध्ये त्यांच्या वयाच्या ऐंशीवर्षांनंतरही शूक्राणू निर्माण होतात हे जरी खरे असले तरी याचा अर्थ प्रत्येक पुरुषामधील स्पर्म गर्भधारणेसाठी योग्य असतात असा होत नाही.पुरुषांचे वय,त्यांची जीवनशैली आणि त्यांना असणा-या सिगरेट,दारु सारख्या वाईट व्यसनांच्या सवयींचा त्यांच्या फर्टिलिटीवर प्रभाव पडतो.असे ब-याचदा आढळले आहे की दुस-या अथवा तिस-्या अपत्यासाठी प्रयत्न करणा-या पुरुषांमध्ये याबाबत समस्या निर्माण झाल्या आहेत.अशा पुरुषांमध्ये स्पर्मची संख्या कमी असणे(Oligospermia) किंवा स्पर्मची गुणवत्ता कमी असणे(Azoospermia)या समस्या आढळतात.वाय-फाय व इलेक्ट्रॉनिक गॅजेट्सचा अती वापर,त्याचप्रमाणे सतत जंकफू़ड खाण्याची सवय असणा-या पुरुषांना इनफर्टिलिटीच्या समस्येचा सामना करावा लागतो.

समज २-जर स्त्रीयांची मासिक पाळी नियमित असेल तर जरी त्यांचे वय अधिक असले तरी त्या आई होऊ शकतात-

जोपर्यंत महिलांची मासिक पाळी सुरु असते तोपर्यंत त्या आई होऊ शकतात हे जरी खरे असले तरी मासिक पाळी सुरु असण्याचा व स्रीबीजाच्या आरोग्य व गुणवत्तेचा काहीही संबध नसतो.वयाच्या २५ वर्षांनंतर स्त्रीबीजाची गुणवत्ता कमी होऊ लागते.त्यामुळे वयाच्या तीस वर्षांनंतर आई होणा-या मातेच्या बाळामध्ये जनूकीय विकृती येण्याचा धोका निर्माण होतो.यासाठीच त्याआधी तुम्ही बाळासाठी प्रयत्न करणे नेहमीच योग्य असते.चाळीस वर्षांपर्यंत जरी तुमची मासिक पाळी सुरु असली तरी त्यावयात तुमचे स्त्रीबीज गर्भधारणेसाठी योग्य असेलच असे नाही. जाणून घ्या आई होण्याचा निर्णय वयाच्या कोणत्या टप्प्यावर घेणं अधिक योग्य आहे ?

समज ३-गर्भधारणे पुर्वी धुम्रपान करणे ठीक आहे मात्र गर्भधारणा झाल्यावर लगेच धुम्रपान सोडणे गरजेचे असते-

बाळाच्या जन्मासाठी तुमचे गर्भाशय पुरक व पोषक असणे गरजेचे असते.यासाठी गर्भधारणेपुर्वीच कमीतकमी सहा महिने आधी तुम्ही स्मोकींगची सवय सोडणे गरजेचे आहे.गर्भधारणे पुर्वी महीलांप्रमाणेच पुरुषांनी देखील धुम्रपान करणे टाळावे कारण धुम्रपानाचा तुमच्या स्पर्मच्या संख्या व गुणवत्तेवर विपरित परिणाम होतो.

समज ४- ओव्हूलेशनच्या २४ तासांच्या आत सेक्स संबध ठेवल्यास गर्भधारणेची शक्यता वाढते-

सर्वात महत्वाची बाब म्हणजे ओव्हूलेशन पिरिएड समजणे खुप कठीण असते.कारण तुमच्या मासिक पाळीच्या ७ ते १० दिवसांमध्ये कधीही ओव्हूलेशन होण्याची शक्यता असते.पण जर तुम्हाला चांगला परिणाम हवा असेल तर यासाठी २४ तास वाट बघत बसू नका.लक्षात ठेवा गर्भाशयात स्रीबीज २४ तास तर शुक्राणू ७२ तास जीवंत राहू शकतात.गर्भधारणेसाठी तुम्ही ओव्हूलेशन झाल्यावर लवकरात लवकर सेक्स करणे गरजेचे असते.तज्ञ नेहमी गर्भधारणेसाठी ओव्हूलेशनच्या आधी एक दिवस किंवा ओव्हूलेशनच्या दिवशीच सेक्ससंबध ठेवण्याचा सल्ला देण्यात.कारण शूक्राणूंचे स्त्रीबीजासोबत होणारे मिलन हे स्त्रीबीज अंडाशयातून बाहेर पडून फेलोपियन ट्यूबमध्ये शिरण्यापुर्वी होणे आवश्यक असते.

समज ५-जर दररोज सेक्ससंबध ठेवले तर आयव्हीएफ उपचार न करताही गर्भधारणा होऊ शकते-

असे असते तर आतापर्यंत नि:संतान जोडप्यांना डझनभर मुले झाली असती.गर्भधारणा न राहण्याची प्रत्येक पुरुष व स्त्रीयांमध्ये विविध कारणे असू शकतात.महीलांमध्ये याचे कारण पीसीओडी,लठ्ठपणा किंवा फेलोपियन ट्यूब ब्लॉक असणे ही असू शकतात तर पुरुषांमध्ये यांचे कारण स्पर्मची संख्या व गुणवत्ता कमी असणे हे असू शकते.जर अनेक वर्षांपासून प्रयत्न करुनही तुम्हाला यश मिळत नसेल यासाठी दोघांच्या सहमतीने चांगल्या फर्टिलिटी एस्पर्टचा सल्ला घेण गरजेचे आहे. नक्की वाचा यशस्वी गर्भधारणेसाठी ’8′ हॉट सेक्स पोजिशन्स !!

समज ६-लठ्ठपणा अथवा वजन अधिक असेल तरी स्त्रीमध्ये गर्भधारणा होणे शक्य असते-

फक्त लठ्ठपणामुळेचे फर्टिलिटी मध्ये समस्या होतात असे नाही.तुमच्या जोडीदाराची फर्टिलिटी,तुमचे ओव्हूलेशन,स्त्रीबीजाची गुणवत्ता या सर्व गोष्टींचा स्त्रीच्या गर्भधारणेवर परिणाम होत असतो.लठ्ठपणामुळे तुमच्या शरीरात पीसीओडी,अनओव्हूलेशन,ह़ॉर्मोनल असंतुलन अशा समस्या निर्माण होतात ज्यामुळे गर्भधारणा होणे कठीण होते. ( नक्की वाचा : करियर आणि आरोग्य सांभाळू शकता मग ‘आई’ होण्याचा निर्णय 30शीच्या पार कशाला ?)

समज ७- सेक्शुअली ट्रांसमिटेड डिजीज(STDs) चा तुमच्या गर्भधारणेवर कोणतीही परिणाम होत नाही-

जर तुम्हाला कोणाताही सेक्स विकार असेल तर कृपया तुमच्या बाळाच्या आगमनाची तयारी थोडी पुढे ठकला.तुमच्या आजारावर योग्य  उपचार केल्यानंतर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या व त्यानंतरच गर्भधारणेसाठी प्रयत्न करा.एसटीडी विकारांमुळे महिला अथवा पुरुष दोघांच्यांही  जननेद्रियांमध्ये जखम अथवा अडथळा निर्माण होऊ शकतो ज्यामुळे कायम वंधत्व येण्याचा धोका असतो.यासाठी नेहमी सुरक्षित सेक्स करा.

समज ८-तुमच्या आहाराचा तुमच्या प्रजनन क्षमतेवर कोणताही परिणाम होत नाही-

काही पदार्थ व औषधी वनस्पतींच्या सेवनाने प्रजननक्षमता वाढते तर काही पदार्थाच्या सेवनाचा यावर विपरित परिणाम होतो.विशेषत:कोक आणि कॅफेन सारख्या पदार्थांच्या सेवनाने फर्टिलिटीवर वाईट परिणाम होतो.यासाठी जर तुम्ही गर्भधारणेसाठी प्रयत्न करीत असाल तर तुमच्या आहाराकडे विशेष लक्ष द्या.

समज ९-जर अती ताणतणावाचा तुमच्या फर्टिलिटी वर परिणाम होत असेल तर फर्टिलिटी उपचारांपेक्षा फक्त योगासने किंवा व्यायाम करुन तुम्हाला गर्भधारणा करणे सोपे होते.

निरोगी शरीर व मानसिक स्वास्थाचा गर्भधारणेवर चांगला परिणाम होतो हे जरी खरे असले तरी जर तुम्ही अती ताणतणावात्मक जीवनशैली जगत असाल आणि यात तुमचे वय देखील  अधिक असेल तर फक्त योगा व व्यायाम यांचा तुम्हाला फायदा होईलच असे नाही.यासाठी प्रथम तुमच्या डॉक्टरांकडे जाऊन तुमच्या फर्टिलिटीचीचे स्टेटस तपासून बघा व त्यांच्या सल्लानूसार जीवनशैलीमध्ये योग्य बदल करा. जाणून घ्या Hypothyroidism चा त्रास फर्टिलिटीवर कशाप्रकारे परिणाम करतो ?

 Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

आजकाल धावपळीच्या युगात कळत नकळत आरोग्यावर अनेक परिणाम होत असतात. घरातील प्रत्येकांसाठी झटणारी स्त्री स्वतःकडे मात्र फारच कमी लक्ष देते. त्यामुळे अनेक आजार अंतिम टप्प्यात आल्यावर लक्षात येतात. हीच चूक टाळण्यासाठी वेळच्या वेळी स्वतःच्या आरोग्याकडे लक्ष देणंही तितकेच गरजेचे आहे. यासाठी चाळीशीच्या टप्प्यावर आल्यानंतर प्रत्येकीने या ’6′ चाचण्या अवश्य कराव्यात. प्रामुख्याने ज्यांच्या घरात कॅन्सरसारख्या आजाराचा इतिहास असल्यास तिशीनंतर कॅन्सर स्क्रिनिंग टेस्ट अवश्य करावी.

• Pap smear/HPV test - या टेस्टने सर्व्हायकल कॅन्सरचा धोका वेळीच ओळखणं शक्य होते. वयाची विशी ओलांडल्यनंतर Pap smear/HPV test नक्की करा. याचा निकाल नकारात्मक आल्यास दर 3 वर्षांनी एकदा ही टेस्ट करा. यामुळे तुमच्या आरोग्यावर योग्य देखरेख ठेवता येते. ( नक्की वाचा : सर्व्हायकल कॅन्सरची ’10′ लक्षणं )
• मॅमोग्राफी - चाळीशी पार केलेल्या स्त्रीने आवर्जून मॅमोग्राफी करावी. यामुळे ब्रेस्ट कॅन्सरचा धोका ओळखता येतो. वाढत्या वयानुसार ब्रेस्ट कॅन्सरचा धोकाही वाढतो. म्हणूनच  ब्रेस्ट कॅन्सर वेळीच ओळखण्यासाठी मॅमोग्राफी अवश्य करावी. ( नक्की वाचा : या लक्षणांनी वेळीच ओळखा ब्रेस्ट कॅन्सर पुन्हा पलटल्याचा धोका )
• कोलोनोस्कॉपी - कोलन म्हणजेच आतड्यांचा कॅन्सर हा अतिशय  त्रासदायक असतो. त्याचा धोका ओळखण्यासाठी कोलोनोस्कॉपी  फायदेशीर ठरते. वेळीच निदान झाल्यास 90% कॅन्सरमध्ये यावर मात करता येणं शक्य आहे. त्यामुळे अशाप्रकारचा आजार असल्यास अवश्य चाळीशीच्या टप्प्यावर कोलोनोस्कॉपी करून घ्यावी.
• CA125 test: ओव्हेरियन कॅन्सरचा धोका ओळखण्यासाठी रक्तातील चाचणीतून CA125 चे प्रमाण पाहिले जाते. हे ट्युमरबाबत संकेत देते. या रक्ताचाचणीतून वेळीच ओव्हेरियन कॅन्सरचा धोका ओळखता येतो. (नक्की वाचा : ओव्हेरियन कॅन्सरची (अंडाशयाचा कर्करोग) लक्षणं !)
• Prolactin hormone : राक्तातील चाचणीतून Prolactin hormone चे प्रमाण तपासले जाते. यामुळे हायपोथायरॉईडीझम, यकृताचे विकार , इन्फर्टीलिटी ओळखता येते. नक्की वाचा : यकृतविकारांना दूर ठेवा या ’6′ नैसर्गिक उपायांनी
• Abdominal and pelvic sonography - अनेकदा स्त्रिया पोटदुखी किंवा पेल्विक म्हणजेच ओटीपोटाजवळील वेदनांकडे दुर्लक्ष करतात. मात्र वेदना जाणवल्यास त्याकडे दुर्लक्ष न करता वेळच्या वेळी सोनोग्राफीची मदत घेतल्यास अनेक कॅन्सरचा धोका ओळखणं शक्य होऊ शकते. पोटात वेदना होणार्‍या जागा देतात या ’5′ आजाराचे संकेत

Read this in English

Translated By – Dipali Nevarekar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

चेह-यावर पिंपल येत असेल व काही केल्या जात नसेल तर ही तुमच्यासाठी एक चिंतेची बाब असू शकते.या पिंपलच्या माध्यमातून तुमचे शरीर तुमच्या आरोग्यसमस्या बद्दल संकेत देत असते.यासाठी तुमच्या चेह-यावरील पिंपल येण्याच्या जागेवरुन तुमच्या आरोग्याची स्थिती समजून घेण्याचा प्रयत्न करा.

आयुर्वेद आणि पारंपारीक चायनिज औषध तज्ञांचा फेस मॅपींग वर विश्वास असतो.त्यांच्या मतानूसार तुमच्या चेह-याच्या ज्या भागावर पिंपल येतं त्या भागाचा संंबंध तुमच्या शरीरातील निरनिराळ्या अवयवांसोबत येत असतो.चेहरा अथवा जबडयावरचे पिंपल्स शरीरातील अवयवांमधील विकार अथवा बिघाडाचे प्रतिनिधीत्व करीत असतात.

जाणून घेऊयात चेह-यावरील या भागांवरील पिंपल्स शरीरातील कोणत्या अवयवांचे प्रतिनिधीत्व करते-

१.कपाळ-

आपले संपूर्ण कपाळ शरीरातील मोठे आतडे,छोटे आतडे,यकृत,पित्त मुत्राशय या अवयवांशी संबधीत असते. लहान मुलांच्या चेह-यावरील पुरळाचे कारण त्यांच्या केसांमधील तेलकट त्वचा देखील असू शकते.

काय उपाय कराल-

जर तुम्हाला कपाळावर पिम्पल्स येत आहेत असे निदर्शनास आले तर लगेच जंकफूड खाणे थांबवा व चांगले हेल्दी  पदार्थ खाण्यास सुरुवात करा.त्याचप्रमाणे आतड्याच्या अंतर्गत शुद्धीचा देखील तुम्हाला चांगला फायदा होऊ शकतो.

२.भुवयांमधील भाग-

भुवयांमधील भागात पुरळ येत असेल तर त्याचा संबध तुमच्या यकृताशी अाहे.

काय उपाय कराल- 

जर तुम्ही मद्यपान करीत असाल तर आता तुम्हाला ते त्वरीत थांबवणे गरजेचे आहे.त्याचप्रमाणे तुमच्या आहारातून ग्रीसी फूड कमी करा.नियमित व्यायाम करणे सुरु करा व मुबलक प्रमाणात पाणी प्या.त्यामुळे तुमच्या शरीरातील टॉक्सिन्स बाहेर टाकण्यास मदत होईल.

३.नाक-

तुमच्या नाकाचा सबंध तुमच्या ह्रदय आणि पोटासोबत येतो.त्याचप्रमाणे कधीकधी काही सौदर्यप्रसाधने,आयब्रो थ्रेड्रींग अथवा प्लकींग केल्यामुळे किंवा टिकलीच्या  गमाची अॅलर्जी झाल्यानेदेखील तुम्हाला या भागात पुरळ येऊ शकते.

काय उपाय कराल-

यावर उत्तम उपाय म्हणजे त्वरीत तुमचे ब्लड प्रेशर तपासा.आणि विटामीन बी १२ चे प्रमाण वाढवा कारण यामुळे तुमच्या ह्रदयाचे कार्य सुधारेल.याच प्रमाणे ओमेगा ३ फॅटी अॅसिडसह योग्य आहार घेण्यास सुरुवात करा.नियमित व्यायामाचा तुम्हाला अधिक चांगला फायदा होऊ शकतो.प्रक्रिया केलेले पदार्थ खाणे सोडून द्या.जर तुम्ही लठ्ठ असाल तर या नाकावर पुरळ येणे सुरु झाल्यास तुमचे वजन कमी करण्याची गरज आहे हे ओळखा.तसेच सौदर्यप्रसाधने व इतर ब्युटी ट्रिटमेंटमधले इनफेक्शन टाळण्यासाठी वॅक्सिंग व थ्रेडींग नंतर तुमच्या त्वचेला योग्य असे टोनर वापरण्यास सुरुवात करा.

४.डोळ्यांचा आजूबाजूचा भाग-

डोळ्यांचा आजूबाजूचा भाग तुमच्या किडनीचे प्रतिनिधीत्व करीत असतो.जर तुम्हाला या भागात पिंपल अथवा डार्क सर्कल्स असतील तुर तुम्हाला भरपूर पाणी पिण्याची व किडनीची विशेष काळजी घेण्याची आवश्यक्ता आहे.

काय उपाय कराल-

दिवसभर मुबलक पाणी प्या.अधिक चांगल्या परिणामांसाठी पाण्यासोबत लिंबू आणि मध घ्या.किडनीचे कार्य चांगल्या रितीने होण्यासाठी या मिश्रणाचा तुम्हाला अधिक फायदा होऊ शकतो.त्याचप्रमाणे मद्यपान व धुम्रपान करणे टाळा कारण याचा तुमच्या किडनीवर वाईट परिणाम होऊ शकतो.

५.गाल-

खराब मेकअप ब्रश व मळलेले सेलफोन्स यामुळे देखील तुमच्या गालावर पिंपल येते.त्याचप्रमाणे गालावर पिंपल येण्याचा अर्थ तुमच्या फुफ्फुसांमध्ये बिघाड झालेला आहे.यासाठी दीर्घ श्वास घेण्याचा सराव करा.

काय उपाय कराल-

जर तुम्ही धुम्रपान  करत असाल, तुम्हाला सायनुसायटीस,सतत अॅलर्जी किंवा श्वसनाच्या समस्या होत असतील तर तुमच्या गालावर पिंपल येण्याची दाट शक्यता असते.या समस्येला मुळापासून हटवण्यासाठी  धुम्रपान करणे बंद करा व दीर्घ श्वास घेण्याचा सराव सुरु करा.

६.हनुवटी किंवा जबडा-

हनुवटी किंवा जबडयावरील पिंपल हे हॉर्मोन्स व पचनशक्तीमधील असंतुलनाचे लक्षण आहे.

काय उपाय कराल-

कमी फॅट्स असलेले व हेल्दी  पदार्थ खाणे हा यावर रामबाण उपाय आहे.त्यासोबत जर तुम्हाला हॉर्मोन्सच्या असतुंलनामुळे अनियमित मासिकपाळी,वजन लवकर वाढणे,थकवा येणे व अस्वस्थ वाटणे अशा समस्या होत असतील तर त्वरीत याबाबत तुमच्या डॉक्टरचा सल्ला घ्या.

७.कान-

कान तुमच्या किडनीचे प्रतिनिधीत्व करीत असतात.त्यामुळे डिहायड्रेशनमुळे तुमच्या कानावर पिंपल येऊ शकते.

काय उपाय कराल-

वर सांगितल्याप्रमाणे भरपूर पाणी पिणे व शरीराला हायड्रेटेड ठेवणे याला प्रथम प्राधान्य द्या.यामुळे तुमच्या शरीरातील टॉक्सिन्स बाहेर पडण्यास मदत होईल व तुमची त्वचा अधिक स्वच्छ व तजेलदार दिसेल.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

ह्रदय व फुफ्फुसांच्या आरोग्य समस्यांचे निदान करण्यासाठी डॉक्टर तुम्हाला छातीचा एक्स-रे काढण्याचा सल्ला देतात.चेस्ट एक्से-रे करणे सोपे असल्यामुळे तसेच ते त्वरीत मिळत असल्यामुळे डॉक्टरांना रोगाचे निदान करणे सुलभ होते.एक्स-रे टेस्टमध्ये एक्स-रे ( क्ष-किरण )तुमच्या शरीरात प्रवेश करतात  व तुमच्या अवयवांची प्रतिमा घेतात.

मुंबईतील बाळाभाई नानावटी हॉस्पिटलच्या कन्सल्टंट रेडीओलॉ़जिस्ट डॉ.रश्मी पारीख यांच्याकडून एक्स-रे विषयी ही संपुर्ण माहीती जरुर जाणून घ्या.

एक्स-रे काढण्याचा सल्ला का देण्यात येतो?

ह्रदय,फुफ्फुसे,श्वसनमार्ग,पाठीचा कणा व छातीची हाडे या अवयवांचे रेडीएशनच्या माध्यमातून परिक्षण करणारी ही एक चाचणी आहे.जर तुम्हाला श्वसनाच्या समस्या,छातीत दुखणे,ताप अथवा वारंवार खोकला होत असेल तर डॉक्टर तुम्हाला ही टेस्ट करण्याचा सल्ला देतात.यामुळे न्युमोनिया,एम्फिसीमा,ह्रदयविकार,फुफ्फुसांचे आजार व इतर आरोग्य समस्यांचे निदान करता येते.

एक्स-रे टेस्ट करण्याआधी कोणती काळजी घेण्याची आवश्यक्ता असते का?

मधूमेहासाठी करण्यात येणा-या रक्त तपासणी प्रमाणे एक्स-रे साठी आधी कोणतीही विशेष काळजी घेण्याची आवश्यक्ता नसते.फक्त तुम्हाला टेस्ट करण्यापूर्वी तुमचे दागिने,धातूच्या चैन,झीपर्स,धातूची इतर उपकरणे,आय ग्लासेस काढून ठेवण्यास सांगितले जातात.कारण या वस्तूची प्रतिमा एक्स-रे मध्ये आल्यास रोगाचे निदान करणे कठीण होऊ शकते यासाठी हे करणे आवश्यक असते.त्याचप्रमाणे तुम्हाला एक्स-रे टेस्ट करण्याआधी एक सैल गाऊन घालण्यास देण्यात येतो.

गरोदर महीलांचा एक्स-रे काढला जातो का?

जर तुम्ही प्रेग्नट असाल तर खुप आवश्यक्ता असल्यासच फक्त तज्ञांच्या सल्ल्यानुसार तुमचा एक्स-रे काढण्यात येतो.जर तुमची मासिक पाळी चुकली असेल आणि तुम्ही गरोदर असण्याची शक्यता असेल तर एक्स-रे काढण्याची वेळ आल्यास तुमच्या डॉक्टरांना यांची कल्पना द्या.

एक्स-रे मशीन कसे असते?

एक्स-रे मशीन हे भिंतीवर लावलेले एक बॉक्स सारखे उपकरण असून त्यामध्ये प्रतिमा घेण्यासाठी एक्स-रे फिल्म अथवा विशेष एक्स-रे प्लेट बसविण्यात आली असते.कधीकधी हे मशीन एखाद्या टेबलावर देखील बसविण्यात येते.तात्काळ उपचार करणे आवश्यक असल्यास कधीकधी एक्स-रे ट्यूबसारख्या हातात घेण्यासारख्या पोर्टेबल एक्स-रे मशीन चा देखील वापर करण्यात येतो.

एक्स-रे मशीन कसे कार्य करते?

सहसा तुम्हाला भिंतीवर लावण्यात आलेल्या एक्स-रे मशीनसमोर चेहरा करुन उभे राहण्यास सांगण्यात येते.तुमच्या ज्या अवयवाचा एक्स-रे काढावयाचा असेल त्या अवयवांमध्ये मशीन मधून क्ष-किरण सोडण्यात येतात.त्या भागाची एक प्रतिमा डिजीटल डिटेक्टर द्वारे घेण्यात येते.यासाठी तुम्हाला इमेज प्लेटवर छाती टेकण्यास व हात मांडीवर ठेवण्यास सांगण्यात येतात.त्याचप्रमाणे प्रतिमा अंधूक येऊ नये यासाठी इमेज घेताना काही सेंकद तुम्हाला तुमचा श्वास रोखण्यास सांगण्यात येते.

एक्स-रे काढण्यासाठी किती वेळ लागतो?

एक्स-रे चाचणीसाठी अगदी तुम्हाला उभे राहायला सांगितल्यापासून प्रतिमा घेईपर्यंत साधारण १५ ते २० मिनीटे लागतात.त्यानंतर चाचणीचा निकाल कळविण्यासाठी रेडीओलिस्ट तुम्हाला थोडा वेळ थांबण्यास सांगतात.

एक्स-रे टेस्ट करताना वेदना होतात का?

एक्स-रे टेस्ट करणे अजिबात वेदनादायक नसते.एक्स-रे काढण्यात येणा-या खोलीतील वातावरण व थंड एक्स-रे प्लेटमुळे कदाचित तुम्हाला थोडे अस्वस्थ वाटू शकते.

एक्स-रे इमेज कशा दिसतात?

छातीच्या एक्स-रे प्रतिमा पांढ-या,राखाडी व काळ्या रंगाच्या असतात.छातीच्या बरगडया व पाठीचा कणा पांढ-या किंवा राखाडी रंगाचे तर फुफ्फुसांच्या टिश्यूज मऊ असल्यामुळे व फुफ्फुसांमध्ये हवा असल्याकारणाने काळ्या रंगाच्या दिसतात.

एक्स-रे काढण्याचे काय दुष्परिणाम अथवा धोके असतात?

लोकांचा असा समज आहे या एक्स-रे टेस्ट नंतर क्ष-किरणे शरीरात राहतात.मात्र हा एक समज चुकीचा आहे.एक्स-रे काढल्यामुळे कर्करोग होण्याचा देखील खुप कमी धोका असतो.उलट रोगाचे योग्य निदान झाल्यामुळे या टेस्टमुळे इतर संभाव्य धोके टाळता येतात.त्याचप्रमाणे एक्स-रे टेस्ट केल्यामुळे कोणतेही दुष्परिणाम देखील होत नाहीत.

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock

तिशीचा टप्पा ओलांडल्यानंतर प्रेगनन्सी थोडी किचकट, त्रासदायक असते. मात्र गरोदरपणाच्या अगदी शेवटच्या टप्प्यापर्यंत काम करणार्‍या करिना कपूर खानने त्याबाबतचे सारे समज – गैरसमज दूर सारत आज ( 20 डिसेंबर) रोजी एका मुलाला जन्म दिला आहे. मुंबईतील ब्रीज कॅन्डी हॉस्पिटल्समध्ये सकाळी 7.30 वाजता करिनाची प्रसुती झाली. नक्की वाचा : आई होण्याचा निर्णय वयाच्या कोणत्या टप्प्यावर घेणं अधिक योग्य आहे ?

दिग्दर्शक आणि करिना कपूरचा जवळचा मित्र करण जोहरने ट्विटरच्या माध्यमातून करिनाचे कौतुक केले आहे. तसेच यावेळी करणने बाळाचे नावही जाहीर केले आहे.

My Bebo had a baby boy!!!!!!! Am so so happy!!!!!!! #TaimurAliKhan

— Karan Johar (@karanjohar) December 20, 2016

सैफ आणि करिनाच्या  बाळाचे नाव काय ?

सैफ आणि करिनाच्या बाळाबद्दल अनेकांच्या मनात उत्सुकता होते. तसेच बाळाचे नाव काय ठेवणार याबाबतही अनेक तर्क – वितर्क काढण्यात आले होते. मात्र आता ही उत्सुकता संपुष्टात आली आहे. करण जोहरने त्याच्या ट्विट मध्ये बाळाचा उल्लेख तैमुर अली खान असा केला आहे. तैमुरचा अर्थ अरेबिक भाषेमध्ये लोखंडासारखा मजबूत असा होतो. नक्की जाणून घ्या या ’7′ मराठमोळ्या स्टार किड्सची आहेत जरा हटके नावं !

सैफ अली खानच्या आयुष्यात सारा अली खान, इब्राहिम अली खान नंतर आता तैमुरचे आगमन झाले आहे.(नक्की वाचा : नव्या बाळासोबत ‘बॉन्डींग’ वाढवण्यासाठी स्टेप बाय स्टेप गाईड )

सहाजिकच खान कुटुंबियांमध्ये आनंदाचे वातावरण आहे. तसेच त्यांच्यावर सिनेसृष्टीतून, रसिकांमधून, मित्रपरिवारामधून कौतुकाचा वर्षाव होत आहे. करियर आणि आरोग्य सांभाळू शकता मग ‘आई’ होण्याचा निर्णय 30शीच्या पार कशाला ?

गरोदरपण ही स्त्रीच्या आयुष्यातील एक फार महत्वाची अवस्था असते.गरोदरपणात व्यवस्थित काळजी घेतल्याने आई व बाळ दोघांचे आरोग्य चांगले राहण्यास मदत होते.गरोदरपणात यासाठी अनेक आरोग्य चाचण्या देखील कराव्या लागतात.एक खबरदारीचा उपाय म्हणून महीलांना गरोदरपणाच्या दुस-या तिमाहीमध्ये धर्नुवात प्रतिबंधक लस देण्यात येते.गरोदर मातेला व तिच्या बाळाला धर्नुवाताचा धोका टाळण्यासाठी टिटॅनस टॉक्साईड(Tetanus Toxoid )किंवा टी.टी.चे लसीकरण करण्यात येते. लक्षात ठेवा धर्नुवात हा क्लॉस्ट्रिडियम टेटानी(Clostridium Tetani)नावाच्या विषाणूंच्या विषापासून होणारा एक प्राणघातक रोग आहे.त्यामुळे तुमच्या व तुमच्या बाळाच्या आरोग्यासाठी हे लसीकरण जरुर करुन घ्या.

गरोदरपणात धर्नुवात प्रतिबंधक लसीकरण करणे महत्वाचे का असते?

धर्नुवाताचा माणसाच्या मज्जासंस्थेवर विपरित परिणाम होतो.धर्नुवात प्रतिबंधक  लसीकरण केल्यामुळे या रोगापासून संरक्षण मिळू शकते.या लसीकरणामुळे बाळाला जन्माआधीच्या आईच्या गर्भाशयात व जन्मानंतरही काही महीने संरक्षण मिळते.धर्नुवाताचे जिवाणू माणसाच्या शरीरावरील कापणे,जळणे किंवा ओरखड्या मुळे झालेल्या मोकळ्या व उघड्या जखमेतून शरीरात प्रवेश करतात.त्यामुळे या प्राणघातक जिवाणूंचा संसर्ग टाळण्यासाठी आधीच खबरदारी घेवून त्याबाबत सावधगिरी बाळगणे नेहमीच फायद्याचे ठरु शकते.यासाठी गरोदरपणात महीलांना धर्नुवाताचे लसीकरण घेणे बंधनकारक आहेे. जाणून घ्या Pregnancy कन्फर्म करण्यासाठी मदत करतात या ’3′ टेस्ट !

गर्भवती महिलांना धर्नुवात प्रतिबंधक लसीकरणाचे किती डोस देण्यात येतात?

डॉक्टर सामान्यत: गर्भवती महीलांना गरोदरपणाच्या दुस-या तिमाहीमध्ये धर्नुवात प्रतिबंधक लस घेण्यास सांगतात.या अवस्थेत तुम्हाला या लसीकरणाचे दोन डोस घ्यावे लागू शकतात.दुसरा डोस पहिल्या डोसनंतर चार आठवडयांनी देण्यात येतो.कधीकधी डॉक्टर तुम्हाला तिस-या तिमाही मध्ये देखील बूस्टर डोस घेण्याचा सल्ला देतात.तुम्ही धर्नुवात प्रतिबंधकलसीकरण किती डोस घ्यावे हे फक्त तुमचे हेल्थ केअर प्रोवायडर अथवा डॉक्टरच व्यवस्थित सांगू शकतात. नक्की वाचा प्रेगन्सीमध्ये चक्कर येण्याची कारणंं आणि उपाय

धर्नुवात प्रतिबंधक लसीकरणाला काही पर्याय आहे का?

अजिबात नाही.तुमच्या बाळाला व तुम्हाला धर्नुवाताच्या प्राणघातक संसर्गापासून वाचवण्यासाठी तुम्हाला धर्नुवात प्रतिबंधक लस घेणे बंधनकारक आहे.लक्षात ठेवा गर्भधारणेदरम्यान तुमची प्रतिकारशक्ती फार कमी झालेली असते त्यामुळे धर्नुवात प्रतिबंधक लस टाळणे तुमच्यासाठी धोकादायक ठरु शकते.तसेच लसीकरण न करता जर प्रेगन्सीमध्ये तुम्हाला कापणे किंवा इतर कोणतीही जखम झाली तर तुम्हाला ताबडतोब वैद्याकीय मदत घ्यावी लागू शकते.त्यामुळे हा धोका टाळण्यासाठी तुम्ही धर्नुवात प्रतिबंधक घेणे हेच तुमच्या  व तुमच्या बाळाच्या हिताचे आहे. जाणून घ्या या 7 कारणांमुळे वाढते Preterm Labour ची शक्यता

Read this in English
Translated By – Trupti Paradkar
छायाचित्र सौजन्य – Shutterstock